Intellectual output 1
Datum: 25/01/2022
Verantwoordelijke partner: Multidisciplinary European Research Institute Graz [MERIG]
Redactie: Ursula Pretterhofer, Johann Laister [MERIG]
Auteurs: Ruth Martín Moro, Álvaro García Prieto [CEA Olmedo]; Giorgia Marchionni [EGINA]; Vlatka Lemić, Tamara Štefanac [ICARUS]; Ursula Pretterhofer, Johann Laister [MERIG]; Gintaré Gurevičiūtė-Gailė, Uršulė Padagienė, Paulius Gadeikis, Rūta Antanavičiūtė, Gražvydas Šaltupis [PLUNGE]; Bob Crezee, Ilja Nieuwland, Marieke van der Duin [QUIOSQ].
Nederlandse vertaling: QUIOSQ
Illustraties: Pauline Baartmans [QUIOSQ]
Projectnummer: 2020-1-LT01-KA204-077823
Inhoudsopgave
Dynamisch, constructivistisch concept van cultureel erfgoed 4
Productie van digitale videoverhalen en het digitale WAAT-platform 4
Toepassing van digitale verhalen in het volwassenenonderwijs 5
Steun van de Europese Commissie 6
1. Erfgoedconcepten, waarden en auteurschap – Overwegingen voor het maken van korte erfgoedfilms 7
1.2 Wat is erfgoed, en waarom is het van belang? 8
Film als deel van de erfgoeddynamiek 9
1.5 Het gebruik van metafoor 13
2. Richtlijnen voor het produceren van digitale verhalen door educatoren 16
2.1.1 Beginnen met filmen: schrijf een script 16
2.1.2 Standaarden voor video 17
2.1.4 Tips en trucs bij het filmen 19
2.1.6 Bewerken en produceren 21
2.1.7 Gratis software voor editing: 22
2.2.1 Privacy en regelgeving van het gebruik van persoonsgegevens 23
2.2.2 Auteursrechtelijke kwesties in verband met specifieke erfgoedobjecten en het eigendom ervan 25
2.2.3 Auteursrechtelijke kwesties met betrekking tot de filmmaker 25
2.2.4 Videomateriaal labelen met licenties die het toekomstige hergebruik ervan zullen bepalen 26
2.3 Terzijde: Hoofdpunten van het maken van een promotievideo 26
2.5.1 Inleiding tot het projectplatform 28
2.4.2 Registratie en het uploaden van video naar het WAAT digitaal platform 29
3.1 Voorbeelden van digitale films over cultureel erfgoed gebruikt voor onderwijs 31
et Huis van Habsburg in Valladolid 32
4.2 Betrokkenheid van de stakeholders 37
4.3 De ervaring in het algemeen 39
Bijlage 1: Auteurschap van erfgoed en documentaire typologie 42
Vormen van documentaire: een korte lijst 42
4. De expositorische modus: 43
Bijlage 2 – Voorbeelden van digital storytelling 45
Inleiding
Samenvatting
WAAT (We are all together to raise awareness of cultural heritage) is een Europees samenwerkingsproject dat medegefinancierd wordt door het Erasmus+ programma. Het projectconsortium omvat de coördinator Plunge Public Library (Litouwen) en de partners ICARUS HRVATSKA (Kroatië), Quiosq (Nederland), EGInA SRL (Italië), het Multidisciplinary European Research Institute Graz MERIG (Oostenrijk) en het Centro de Educación de Adultos de Olmedo (Spanje).
WAAT wil een modern en dynamisch systeem ontwikkelen om cultureel erfgoed te begrijpen en te promoten door middel van digitale verhalen. Gebaseerd op het onderwerp cultureel erfgoed laat WAAT zien hoe zelfgemaakte, korte films kunnen worden toegepast in het volwassenenonderwijs. Tegelijkertijd draagt WAAT bij aan de verspreiding van erfgoed in de breedste zin van het woord door de introductie van een digitaal videoplatform voor erfgoed. Naast een constructivistisch begrip van erfgoed willen we een eenvoudige benadering bieden voor de productie van digitale videoverhalen. U hoeft geen specifieke kennis te hebben in het maken van films en u heeft geen speciale apparatuur nodig. Op basis van deze WAAT-gids voor educatoren volstaat de camera van uw mobiele telefoon of tablet en basiskennis van de gebruiker om korte digitale educatieve videoverhalen te produceren en op het digitale WAAT-platform te uploaden.
U dient een of meer van de volgende vier categorieën te kiezen om uw korte video in onder te brengen:
- materieel
- immaterieel
- digitaal en
- natuurlijk erfgoed
Materieel erfgoed omvat gebouwen en historische plaatsen, monumenten, artefacten, enz. die het waard worden geacht voor de toekomst bewaard te blijven. Het gaat onder meer om voorwerpen die van belang zijn voor de archeologie, de architectuur, de wetenschap of de technologie van een specifieke cultuur. Anderzijds is volgens de definities van UNESCO immaterieel cultureel erfgoed een praktijk, voorstelling, uitdrukking, kennis of vaardigheid die deel uitmaakt van het cultureel erfgoed van een plaats, zoals folklore, gewoonten, overtuigingen, tradities, kennis en taal. Digitaal erfgoed is het gebruik van digitale media ten dienste van het begrip en het behoud van cultureel en natuurlijk erfgoed. En natuurlijk erfgoed verwijst naar de som van de elementen van biodiversiteit, waaronder flora en fauna, ecosystemen en geologische structuren.
Dynamisch, constructivistisch concept van cultureel erfgoed
Dit hoofdstuk introduceert kort het constructivistische begrip van erfgoed en legt een verband met het maken van films als een medium om erfgoed te bewaren en als onderdeel van erfgoedvorming. U leert ook over erfgoedwaardering en overwegingen over auteurschap die van specifiek belang zijn voor ons open platform voor korte erfgoedfilms
.
Productie van digitale videoverhalen en het digitale WAAT-platform
Het hoofdstuk ‘Richtlijnen voor het volwassenenonderwijs over hoe digitale verhalen te produceren’ introduceert stap voor stap het filmproces en presenteert het WAAT-projectplatform. Het eerste deel bevat richtlijnen en hints over het schrijven van een script, apparatuur, het filmproces zelf, geluidsopname, montage en productie. U leert ook waar u rekening mee moet houden op het gebied van privacy, gegevensbescherming, auteursrecht en het labelen van videomateriaal met licenties. Na de algemene beschrijving van het filmen komen specifieke kenmerken voor WAAT aan de orde: Vier vormen van documentaires (egodocumentaire, observatiefilm, participatiefilm en expositorische wijze van films maken; zie bijlage 1) en kernpunten die relevant lijken voor het maken van films over erfgoed worden kort gepresenteerd. Het tweede deel introduceert het digitale platform WAAT en beschrijft hoe het gebruikt kan worden.
Toepassing van digitale verhalen in het volwassenenonderwijs
Het volgende hoofdstuk schetst informatie en instructies over het gebruik van digitale verhalen in opleidingsactiviteiten, geeft voorbeelden voor de succesvolle integratie van digitale verhalen en presenteert een heel lesprogramma met verschillende aspecten van het gebruik van digitale videoverhalen.
Onze leerervaringen
Tot slot wordt een samenvatting gegeven van de ervaringen die we tijdens de WAAT hebben opgedaan bij het ontwikkelen en produceren van de digitale verhalen.
Bijlage
In de bijlage vindt u goede praktijkvoorbeelden van toepassingen van digitale verhalen in het onderwijs op het gebied van cultureel erfgoed in Oostenrijk, Kroatië, Italië, Litouwen, Nederland, Spanje en in de rest van Europa.
Fig. 1. Inleiding, algemeen proces en structuur van de gids.
Steun van de Europese Commissie
De steun van de Europese Commissie voor de productie van deze publicatie houdt geen goedkeuring in van de inhoud, die uitsluitend het standpunt van de auteurs weergeeft, en de Commissie kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik dat eventueel wordt gemaakt van de informatie die erin is vervat.
Erfgoedconcepten, waarden en auteurschap – Overwegingen voor het maken van korte erfgoedfilms
Dit hoofdstuk introduceert de belangrijkste concepten die in gedachten moeten worden gehouden bij het produceren en delen van korte films die zullen worden gebruikt om voorlichting te geven over cultureel erfgoed. De videoproducties die gedeeld worden op het online WAAT-platform beogen bij te dragen tot de uitwisseling van Europese erfgoedwaarden. Ze zullen erfgoed-gerelateerde contacten op een toegankelijke en duurzame manier stimuleren, waarbij ook creativiteit en wederzijds respect gestimuleerd worden.
Centraal in het project staat de notie van erfgoed als een dynamiek van identificatie en saamhorigheid. Dit begrip van erfgoed gaat verder dan het idee van erfgoed als verzamelingen van statische objecten, maar benadrukt veeleer de voortdurende interpretatie van erfgoed – inclusief alle uitingen daarvan, bijvoorbeeld door middel van film. In deze opvatting bepalen we allemaal wat erfgoed is. Deze tekst kan u helpen om deze rol, de mogelijkheden en de verantwoordelijkheden ervan te begrijpen.
1.1 Hoofdpunten
Van bijzonder belang voor het project en de producten is hoe we ons verhouden tot concepten van erfgoed, de vorming van erfgoed, erfgoedwaarden en erfgoedauteurschap in relatie tot de productie van korte film. In dit korte hoofdstuk schetsen we deze concepten. We bespreken het oprekken van het begrip erfgoed van een statisch en objectgericht begrip, naar een begrip dat (ook) dynamisch en sociologisch van aard is. Wanneer we uitgaan van erfgoed als een collectie van informatie bevattende objecten, moeten we het proces van de waarden en waardering ervan – waartoe we bijdragen bij de creatie van films over erfgoed – aan de orde stellen. De notie van auteurschap zal helpen om meerdere perspectieven op het WAAT-platform te zien en te garanderen. Een andere belangrijke kwestie in de manier waarop we zullen werken, is het kiezen van en aansluiten bij erfgoedcategorieën: wat zijn dat en hoe gebruiken we categorieën voor inhoud op ons platform dat streeft naar maximale uitwisseling? Naast het identificeren van de thema’s die voor ons belangrijk zijn om met het videoplatform te werken, zullen we ook enkele benaderingen voor het maken van film zelf overwegen. Daarom geven we verschillende documentaire-typologieën (in Bijlage 1), evenals het gebruik van metaforen om historische informatie te relateren aan kwesties in de hedendaagse samenleving.
Fig. 2. Het erfgoedconcept: een historisch overzicht
1.2 Wat is erfgoed, en waarom is het van belang?
Praktisch alle erfgoedspecialismen zijn voortgekomen uit de notie van objecten, documenten of gebouwen als dragers van culturele – vaak historische – informatie. Vroege erfgoeddeskundigen hebben voorrang gegeven aan het bewaren van dergelijke materiële erfgoedobjecten, zodat deze informatie aan de volgende generaties kan worden doorgegeven. In deze opvatting zijn deze historische informatieobjecten onproblematisch en leesbaar: ze fungeren als houders van fysiek ‘bewijs’ van processen uit het verleden, of ‘bronnen’ van gebeurtenissen uit het verleden die kunnen (en moeten) worden ontsloten door media zoals tentoonstellingen, tekst of visuals, zodat het publiek kan worden onderwezen door hun inhoud, vindingrijkheid of schoonheid. Lange tijd werd deze bemiddeling van erfgoed gezien als een secundair proces, dat louter bestond uit de overdracht van monolithische historische informatie aan een ongedefinieerd publiek. De intrinsieke waarde van het erfgoedobject werd geacht af te hangen van de materiële toestand van het object, en erfgoedwerk concentreerde zich op materiële kwetsbaarheid en de voortdurende behoefte aan fysieke zorg.
Deze manier van kijken naar erfgoed, die in de negentiende eeuw opkwam en nog steeds invloedrijk is, legt sterk de nadruk op het nalaten van materiële objecten aan volgende generaties. Vanaf het einde van de twintigste eeuw hebben erfgoedtheoretici en -deskundigen hun aandacht verlegd naar de andere kant van erfgoed, namelijk de handeling van het overerven – het aanvaarden en interpreteren van het verleden, niet alleen door specialisten, maar door de samenleving in haar geheel. Erfgoedwerk bestaat nu niet alleen uit het stabiliseren van materiële objecten, maar evenzeer uit het vergemakkelijken van het proces van identificatie met het verleden. Velen van ons kiezen voor de middenweg tussen ‘materie en geest’, terwijl sommige theoretici extreme standpunten innemen; de Australische antropologe en erfgoeddeskundige Laurajane Smith stelt bijvoorbeeld dat ‘alle erfgoed ontastbaar is’, omdat zij erfgoed per definitie een mentale constructie vindt.
Kortom: de algemene tendens in de theorievorming over erfgoed is stevig verschoven van ‘objecten’ naar ‘mensen’, van ‘verleden’ naar ‘heden’ en van ‘informatie’ naar ‘waarde’. In plaats van erfgoed te beschouwen als een reeks statische historische informatieobjecten, benaderen we het meer en meer als een voortdurende culturele dynamiek die tijdelijke (en verschuivende) uitkomsten heeft in het heden. Het belangrijkste verschil tussen deze standpunten kan worden uitgelegd als het verschil tussen een essentialistische en een constructivistische houding tegenover erfgoed. In een essentialistische opvatting van erfgoed zien we erfgoedobjecten als dragers van historische informatie die gebonden is aan, of ‘intrinsiek’ is aan een materieel object, terwijl een constructivistisch erfgoedconcept de voortdurende constructie (en deconstructie) voorstelt van erfgoedwaarden door mensen in het heden.
Volgens constructivisten is erfgoed dynamisch, complex en tegenstrijdig, aangezien verschillende groepen mensen hun erfgoedconstructies vormen en uitvoeren wanneer ze proberen hun versie als de meest echte of ware te presenteren en te bewaren. Uit deze opvatting volgt dat erfgoed niet uit het verleden wordt gered, maar veeleer in het heden wordt opgevoerd en dat het ook – noodzakelijkerwijs – een arena van debat en zelfs onenigheid bevat. De constructivistische kijk op erfgoed impliceert ook dat mensen niet alleen door kennis met erfgoed verbonden zijn, maar ook door hun persoonlijk of collectief geheugen, emoties, nostalgie, of een gevoel van identiteit en verbondenheid (of losmaken!). Een interessante vaststelling is dat niet alleen positieve gevoelens, maar ook sterke negatieve emoties de erfgoedwaardering beïnvloeden en het erfgoeddebat aanwakkeren.
Als gevolg van deze paradigmaverschuiving heeft de academische en professionele belangstelling voor erfgoed zich uitgebreid van inhoudelijke specialismen naar het kijken naar de hedendaagse rol van erfgoed in de samenleving. Zonder de praktijken van erfgoedinformatie te diskwalificeren die in vele contexten van vitaal belang is (zoals archieven en onderzoekscollecties), vinden we dat in de publieke uitwisseling een constructivistische benadering van erfgoed het beste past bij de complexiteit van de samenleving, met doelstellingen voor diversiteit en sociale inclusie. Wij kiezen ervoor erfgoed te begrijpen als een dynamische relatie met het verleden en met elkaar, die we vormgeven met semi-stabiele ‘objecten’, en een breed scala aan uitingen van inhoud en waarde.
Film als deel van de erfgoeddynamiek
Wanneer we deze meer sociologische en dynamische houding ten opzichte van erfgoed omarmen in ons project van productie en uitwisseling van erfgoedfilm, zijn er een aantal implicaties die het bespreken waard zijn. Ten eerste is het belangrijk om de status van de film zelf in de erfgoeddynamiek te begrijpen – aangezien deze status afhangt van ons begrip van erfgoed.
We zouden kunnen stellen dat erfgoed dat als statisch en robuust wordt beschouwd, niet wordt beïnvloed door zijn bemiddeling. Het medium (zoals film) zendt als dusdanig alleen erfgoedinformatie uit, zijn rol lijkt neutraal en heeft geen invloed op het erfgoed zelf. Maar wanneer we de interpretatie en waardering door de hedendaagse maatschappij aanvaarden als deel van de erfgoedvorming, zijn onze korte films meer dan alleen maar “toegangspunten” tot het erfgoed. Zij maken veeleer deel uit van het vormingsproces van het erfgoed en maken daardoor integrerend deel uit van het proces van erfgoedvorming, veeleer dan louter van de overdracht ervan. We zouden kunnen concluderen dat in het licht van een constructivistische opvatting van erfgoed, onze films een intrinsiek deel zijn van het erfgoed zelf.
1.3 Waardering van erfgoed
Ten tweede, wanneer we ons filmplatform opvatten als vormend en creatief in de erfgoeddynamiek, spoort dit ons ook aan om na te denken over de manier waarop erfgoed kan worden geïnterpreteerd en gewaardeerd door alle deelnemers. Het is belangrijk te beseffen dat erfgoedwaarden altijd worden gekozen en gewogen, vaak impliciet. In het erfgoedveld, aanvankelijk in het domein van het tastbare erfgoed en musea (maar ook in andere sectoren zoals interieur en landschap), zijn systematische instrumenten ontwikkeld om erfgoedwaarden te analyseren en te expliciteren. Vaak gebeurt dit door een methodologisch onderzoek voor te stellen naar het erfgoed waar het om gaat, en vervolgens het erfgoedobject te scoren aan de hand van een reeks vooropgestelde erfgoedwaarde-criteria. In de laatste twintig jaar is dergelijk waarderend onderzoek uitgebreid van louter historisch, archivistisch en materieel onderzoek naar onderzoek dat ook rekening houdt met hoe erfgoed functioneert in de samenleving, dat erfgoedgemeenschappen identificeert en bevraagt en dat relevante netwerken in kaart brengt. Waarderingscriteria zijn uitgebreid van historische, esthetische en wetenschappelijke naar meer maatschappelijke waarden, zoals emotionele en spirituele – waarden die verwijzen naar identiteit en herinnering. Op ons filmplatform hopen we dat de hele bandbreedte van waarden in aanmerking wordt genomen en dat deelnemers worden getriggerd om na te denken over lokale of persoonlijke waarden die misschien niet stroken met de bestaande waarderingsinstrumenten.
Fig. 3. De beoordelingscriteria voor waarde van erfgoed
Het is interessant dat, als gevolg van deze ontwikkeling (maar ook onder invloed van de theorievorming over immaterieel erfgoed), auteurs als de Nederlandse taalkundige Rob Belemans het systematisch onderzoek naar erfgoedwaarden ter discussie hebben gesteld. Immers, naarmate erfgoed meer en meer wordt gezien als relevant voor bepaalde groepen mensen (en niet voor andere), zijn universele waarderingscriteria en -claims op zijn minst problematisch. Verschillende groepen mensen verhouden zich anders, soms tegenstrijdig, tot ‘hun’ verleden en cultuur, omdat zij naargelang hun eigen behoeften en identiteit waarde en accenten leggen. Erfgoedwaarden zijn waarschijnlijk lokaal en afhankelijk van bepaalde groepen.
Dit sluit aan bij de kritiek op patronen van erfgoedwaardering van Laurajane Smith, die bepaalde (historische en esthetische) waarden koppelt aan nationale trots en de ‘grote verhalen’ van de desbetreffende landen. Zij suggereert dat de keuze voor deze generieke waarden boven de ‘zachtere’ en meer diverse maatschappelijke waarden de meerderheid bevoordeelt boven kleinere, ongehoorde groepen in de samenleving. Ze identificeert ongelijke manieren om erfgoed te waarderen, waardoor bepaalde groepen in de samenleving een podium krijgen voor hun identiteit – terwijl anderen in de schaduw staan. Belemans en Smith laten zien dat de waardering van erfgoed problematisch kan zijn, omdat die nog vaak gebeurt door bepaalde vertegenwoordigers, vaak de elite. Met ons filmplatform hopen we op bescheiden wijze bij te dragen aan een meer democratische waardering van erfgoed.
-
- Erfgoed en auteurschap
De erfgoedsector erkent inmiddels de verstrengeling van erfgoedobjecten en de hedendaagse samenleving, waardoor erfgoed complex en veelzijdig wordt. Toch moeten professionals in de sector beslissen over de betekenis, de waardering en moeten er beslissingen worden genomen om erfgoed in de hedendaagse samenleving op te voeren.
Hetzelfde geldt voor ons bij de ontwikkeling van het platform voor korte erfgoedfilms. Hoe faciliteren we uitingen vanuit zo diverse gezichtspunten en kunnen we toch enige kwaliteit, eerlijkheid en respect waarborgen? Een transparante manier om hier binnen ons project mee om te gaan, zou een nadruk op auteurschap kunnen zijn. We hebben gezien dat erfgoed niet los kan worden gezien van de gemeenschappen waaruit het voortkomt; daarom is een notie van de identiteit en de behoeften van zo’n verwante groep belangrijk om tot uitdrukking te brengen. Transparantie van de ‘erfgoedauteur’ drukt niet alleen de maatschappelijke dynamiek van het erfgoed uit, maar geeft ook ruimte voor verschillende waarden en standpunten. Door licht te werpen op de auteur en zijn of haar motieven, erkennen we dat erfgoedvoorstellingen per definitie lokaal en gemeenschappelijk zijn. Dat geldt zelfs voor erfgoedgemeenschappen die bestaan uit gerenommeerde academici met een internationaal netwerk!
Fig. 4. Het begrip erfgoed: documentaire vormen.
Door duidelijk te zijn over onze eigen identiteit, doelen en perspectief, in plaats van het verleden op te eisen, delen we ‘slechts’ onze versie ervan, altijd nieuwsgierig naar andere waarden, identiteiten en attitudes. Op die manier is erfgoed meer dan een verzameling feiten, dingen, monumenten of plaatsen: het is een vorm van contact en een uitnodiging om te reageren. Verschillende manieren om dit te doen worden geïllustreerd door enkele documentaire subgenres waarin het perspectief van de auteur verschillende vormen aanneemt (voor meer details zie 3.2):
- de egodocumentaire, die voornamelijk autobiografisch is en georganiseerd is rond de persoon van de maker
- de observerende modus, waarin de filmmaker iets laat zien zonder commentaar, maar toch als waarnemer aanwezig is
- de participerende modus, waarin de filmmaker in interactie is met het onderwerp dat wordt besproken
- de expositorische modus van documentaire, waarin de filmmaker iets uitlegt zonder zichtbaar te zijn
1.4 Erfgoedcategorieën
Een andere implicatie van een dynamisch en maatschappelijk begrip van erfgoed waar we ons in het WAAT-project bewust van moeten zijn, is de categorisering van erfgoed – en bijgevolg de categorisering van onze films. Historisch gezien ontwikkelde het erfgoeddiscours zich in het kielzog van (en naast) verzameldomeinen zoals archeologie, archiefwetenschappen, monumentenzorg en museologie. Gedurende de late twintigste en vroege eenentwintigste eeuw werden deze erfgoeddomeinen verfijnd en uitgebreid, door zeer specifieke collectiedomeinen (mobiel erfgoed, interieurs, industrieel erfgoed enzovoort), maar ook door ‘nieuwe’ bredere categorieën zoals immaterieel erfgoed, landschap en natuurlijk erfgoed.
Op dit moment bestaat erfgoed uit een groot aantal verschillende categorieën en specialismen. Het is belangrijk te bedenken dat deze categorieën door de geschiedenis zijn bepaald; ze zijn ontstaan rond fysieke objecten, locaties of documenten, maar ook als gevolg van historische gebeurtenissen (perioden van nationale voorspoed of trauma’s) en ook in relatie tot specifieke functionaliteit in de samenleving zoals de relatie met (bestuurlijke) processen zoals overheidsarchieven. Veel van deze erfgoedcategorieën hebben hun eigen corpus van kennis, specialisten, instituten en erfgoedperspectief.
Fig. 5. Het begrip erfgoed: erfgoedcategorieën
Wat ze gemeen hebben, is dat ze redeneren vanuit de aard en ontologie van ‘hun’ erfgoed (collecties en disciplines) en niet vanuit de behoeften of identiteit van groepen in de samenleving. Een uitzondering hierop kan de recente en opkomende categorie van immaterieel erfgoed zijn, evenals het ecomuseum, dat erfgoed opvat als sociaal en dynamisch van aard – als iets dat altijd wordt gevormd en doorgegeven door zijn prestaties. In een maatschappelijke en dynamische benadering van erfgoed zou het lonen om erfgoed te organiseren en te categoriseren volgens gedeelde menselijke ervaringen of thema’s, eerder dan volgens bestaande instellingen of disciplines. Gebruikers kunnen meer dan één categorie voor hun film kiezen, we kunnen ervoor kunnen kiezen om categorieën in het proces uit te breiden en tenslotte hoeven categorieën elkaar niet uit te sluiten.
1.5 Het gebruik van metafoor
Ter inspiratie, niet alleen voor de keuze van de categorieën op het platform, maar ook voor het zelf maken van de korte films, kan het WAAT-project inspiratie putten uit het gebruik van de metafoor door de Nederlandse etnoloog en museoloog Gerard Rooijakkers. Rooijakkers is nauw verbonden aan Museum ‘t Oude Slot in Veldhoven, en hij ontwikkelde veel erfgoedprojecten gebaseerd op het concept van de culturele biografie. Dit is een antropologisch concept dat wijst op het sociale leven achter schijnbaar levenloze objecten, waardoor dergelijke objecten ‘biografisch’ worden en in staat zijn menselijke verhalen te vertellen. In zijn projecten verbindt Rooijakkers verleden met heden door metaforen te kiezen die aansluiten bij historische inhouden, plaatsen en objecten, maar die ook resoneren met de hedendaagse samenleving en hedendaagse ervaringen. Omdat deze metaforen verschillende werelden en verschillende ervaringen met elkaar moeten verbinden, mogen ze niet te letterlijk of strikt zijn, maar moeten ze open genoeg zijn voor dergelijke verbindingen. Anderzijds moeten ze ook niet te vaag of onspecifiek zijn. Zo kiest Rooijakkers voor een bepaalde Brabantse plattelandsregio in het zuiden van Nederland bijvoorbeeld de metafoor van ‘gastvrijheid’, die typerend is voor de identiteit van de regio in het heden en ook verband houdt met de historische inhoud waar hij naar verwijst. Rooijakkers metaforen slaan vaak een brug tussen historische feiten en menselijke ervaring en hebben de neiging poëtisch – en daardoor herkenbaar en specifiek – te zijn.
1.6 Conclusies
In plaats van het statische geheel van objecten onder de hoede van professionals, is de complexiteit van erfgoed veel beter te begrijpen als de voortdurende ijking van waarde in de vorm van de vele reflecties op erfgoed door iedereen die ermee te maken heeft. Erfgoed wordt dus verzorgd door iedereen die erom geeft; de beheerders zijn even divers als hun waarderingen. Deze opvatting maakt erfgoed dynamisch en pluriform en de toegang ertoe democratisch.
In een essentialistische kijk op erfgoed zijn professionals met de meeste kennis van zaken logischerwijze gemachtigd om erfgoed te verspreiden als statische informatie over het verleden. De bemiddeling van deze essentiële erfgoedinformatie is dan altijd ondergeschikt aan het erfgoed zelf – het heeft de neiging de status van documentatie of educatie te hebben. Een constructivistische opvatting van erfgoed daarentegen maakt erfgoed dynamisch en eigentijds; het privilegieert de vele ‘erfgoedverhalen’ boven het ‘erfgoedobject’. Bijgevolg wordt de erfgoedinterpretatie een deel van het erfgoed zelf, en aanvaarden we dat deze interpretaties subjectief en zelfs tegenstrijdig zijn. Volgens dit idee willen erfgoedpraktijken, zoals ons filmplatform, openstaan voor meerdere perspectieven en discussie.
Wanneer we ons filmplatform zien als een onderdeel van de lopende onderhandelingen over sociaal erfgoed, is het perspectief van de maker belangrijk. We verspreiden geen ondubbelzinnige en eenduidige erfgoed-‘waarheden’, maar eerder interpretaties, waarden die voor bepaalde groepen relevant zijn. Door onze rol en perspectief als auteur uit te spreken en deel uit te maken van een groter debat, nodigen we anderen uit om hetzelfde te doen en dragen we bij aan de wederkerigheid van erfgoed waar we deel van willen uitmaken. Een filmmaker heeft vele mogelijkheden om zijn of haar rol als auteur te benadrukken (of te verdoezelen), en wij zouden onze makers willen uitnodigen om over deze mogelijkheden na te denken en ermee te experimenteren.
Een ander gevolg van ons begrip van erfgoed is de manier waarop we erfgoed categoriseren – en ook de films die we op ons platform zullen hosten. Een dynamisch en sociologisch begrip van erfgoed vraagt om categorieën die aansluiten bij gedeelde ervaringen in de hedendaagse samenleving, in plaats van de objectgeoriënteerde structuren die werden bedacht door specialisten, instituten en vakmensen.
Het kan inspirerend zijn om te kijken naar het gebruik van de metafoor van Gerard Rooijakkers als een manier om verleden met heden en feit met verhaal te verbinden. De samenleving drukt zich immers voortdurend uit en breidt zich uit in haar erfgoed in plaats van een onveranderlijk verleden te cureren in een ongedefinieerde toekomst.
1.7 Literatuurverwijzingen:
- Bazelmans, J.G.A. 2006. ‘Value and Values in Archaeology and Archaeological Heritage Management: A Revolution in the Archaeological System.’ Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 46 (2006): 13–25.
- Rana, J., Willemsen, M., Dibbits, H. 2017. ‘Moved by the Tears of Others, Emotion Networking in the Heritage Sphere.’ International Journal of Heritage Studies 1–12.
- Rooijakkers, G. 1999. ‘Identity Factory Southeast: Towards a flexible cultural leisure infrastructure.’ Esitelmä Jyväskylässä 1–5.
- Rooijakkers, G. 1999. ‘Het leven van alledag benoemen.’ Boekmancahier 41 275–90.
- Russell, R., Winkworth, K. 2009. Significance 2.0: A Guide to Assessing the Significance of Collections. Collections Council of Australia Ltd.
- Smith, L. 2006. Uses of Heritage. New York: Routledge.
- Smith, L. 2011. All Heritage is Intangible: Critical Heritage Studies and Museums. Amsterdam: Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.
- Versloot, A. 2013. Op de museale weegschaal: collectiewaardering in zes stappen. Amersfoort: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Richtlijnen voor het produceren van digitale verhalen door educatoren
Volgens Wikipedia verwijst digitale storytelling naar een korte vorm van het digitaal maken van films die gewone mensen in staat stelt aspecten van hun levensverhaal te delen. De combinatie van geschreven en gesproken woorden, foto’s, illustraties, videoclips, en geluid voegt een nieuwe dimensie toe aan het delen van verhalen of het onthullen van informatie. Voor ons WAAT-platform hebben we de lengte van een digitaal verhaal vastgesteld op drie tot vijf minuten.
In wat volgt vindt u meer informatie over het filmproces met diverse instructies, voorbeelden, tips en trucs en een inleiding tot het WAAT-projectplatform.
Fig. 6. Het filmproces: van script tot video
2.1 Het filmproces
2.1.1 Beginnen met filmen: schrijf een script
Nadat u hebt besloten wat u wilt laten zien en wie of wat de hoofdrolspeler wordt van uw digitale videoverhaal, werkt u uw idee uit en vermeldt u expliciet de gewenste output in een geschreven script.
Het script kan de volgende aspecten bevatten:
- thema of onderwerp van uw video, doelen en doelstellingen die u wilt bereiken
- specificeer wat, wanneer en waar u van plan bent te filmen
- gedetailleerde beschrijving van het verhaal en de dialogen
- audio die u van plan bent te gebruiken en voor welk doel
- geplande lengte
- scenografie-instellingen
- rekwisieten die u wilt gebruiken (voorwerpen die worden gebruikt voor het filmen van scènes – bijv. een kaars, een stoel, een foto, enz.)
Fig. 7. Het filmproces: normen voor video
2.1.2 Standaarden voor video
De camera’s op de meeste moderne mobiele telefoons zijn in staat om in full HD-resolutie (1920/1080 pixels) te filmen. Voor het publiceren van video’s op verschillende media moet u rekening houden met de lengte van uw video. Onze digitale korte verhalen, met een lengte van drie tot vijf minuten, kunnen niet zonder aanpassingen op Instagram of Twitter worden gepubliceerd. Ze kunnen wel gepubliceerd worden op verschillende websites, waaronder ons platform en op YouTube. Houd er rekening mee dat YouTube video gebruikt in HD-resolutie en in codec H.264 of MPEG-4 (Advanced Video Coding-AVC), gebruikt voor het comprimeren van videobestanden (automatische aanpassing op YouTube). Elke social media-uiting heeft zijn eigen specificaties; digitale verhalen van ons platform zullen moeten worden aangepast aan specifieke media.
Basisregels voor het filmen met elk type camera:
- Film in full HD resolutie 1920 x 1080 (1080p). Andere afmetingen zijn ook geschikt: 1280 x 720 (720p), 2560 x 1440 (1440p) en 3840 x 2160 (2160p).
- De beeldverhouding is 16:9 (er vindt automatisch “pillarboxing” plaats, met zwarte balken links en rechts bij de beeldverhouding 4:3).
- Maximale bestandsgrootte is 8 GB of 15 min., afhankelijk van welke kleiner is.
- Geaccepteerde videoformaten zijn onder andere: MOV, MPEG4 en MP4.
Tips:
- Maak geen verticale video’s! Draai uw telefoon en houd hem horizontaal.
- Schrijf een script.
- Gebruik een statief (basisstatieven of aangepaste statieven voor smartphones).
- Gebruik geen digitale zoom (dit zal de videokwaliteit verminderen; je kunt beter dichter naar het onderwerp gaan).
- Zorg voor goed licht (de meest toegankelijke lichtbron is de zon).
- Houd de camera/smartphone opgeladen.
- Let op de wit/zwartbalans, probeer de video niet te licht of te donker te maken.
- Controleer de instellingen voor video-opname op uw mobiele telefoon. In de meeste gevallen moet u de resolutie instellen op 1920 x 1080 pixels (1080p) bij 25 frames per seconde (fps).
- Als uw camera of mobiele telefoon optische beeldstabilisatie heeft, worden uw opnamen gestabiliseerd, ze worden gefilmd zonder ongewenste trillingen en schokken. Daarom hoeft u wellicht geen extra apparatuur voor beeldstabilisatie te gebruiken, zoals een stabilisator of gimbal.
2.1.3 Het opnameboek
In je opnameregister moet je een lijst en een beschrijving geven van alle shots die je van plan bent te filmen (denk aan stripboeken als een eenvoudige leidraad).
De beschrijving van elke opname moet de volgende informatie bevatten: waar ga je specifieke objecten en/of de verteller plaatsen, waar komt je camera te staan ten opzichte van de scène die je van plan bent te filmen, zal de camera bewegen en hoe zal hij bewegen, hoe ga je een bepaalde opname inkaderen (bijvoorbeeld, gebruik je een totaal shot, een close-up shot, een detailshot), welke opnamepositie moet je gebruiken voor een bepaalde opname. Alle opname-instructies moeten duidelijk en gemakkelijk te volgen zijn.
Fig. 8. Het filmproces: tips en trucs
2.1.4 Tips en trucs bij het filmen
Een cameraman/cameravrouw heeft instructies nodig die in een storyboard zijn geschreven. Als je mobiele telefoon een optische beeldstabilisator heeft, heb je geen externe stabilisator nodig. Zo niet, overweeg dan te investeren in een optische elektronische stabilisator, anders zullen trillingen te duidelijk zijn en moeilijk te vermijden. Ook zal het van pas komen als je niet alleen naar voren en naar achteren van het te filmen object wilt bewegen, maar er ook omheen. Een van de oudste regels van het filmen, de zogenaamde 180-graden regel, leert ons de kijker niet in verwarring te brengen door plotseling van positie te veranderen van links naar rechts van een personage in een opeenvolging van beeld naar beeld. Door een stabilisator te gebruiken, kun je om de rug van een van de personages heen lopen en hun positie op een meer natuurlijke manier veranderen. Een andere algemene regel is om licht aan de achterkant van het onderwerp te vermijden (filmen tegen het licht in).
Hier volgen nog een paar adviezen voor het maken van een goed gecomponeerde opname:
- Maak eenvoudige opnamen zonder dynamische bewegingen rond een onderwerp of object dat je filmt. Op die manier weten filmkijkers waar ze op moeten letten.
- Als je een groep mensen filmt, kun je ze op verschillende afstanden van de camera plaatsen. De hele groep hoeft niet op dezelfde afstand van de camera te staan.
- Vermijd het fotograferen van onderwerpen met een witte muur erachter, omdat de opnamen er dan oninteressant en vlak uitzien. Plaats je onderwerpen op minstens een paar meter afstand van de achtergrond om een scherptediepte achter een onderwerp te krijgen.
- U kunt de scène die u filmt interessanter maken door bijvoorbeeld posters of schilderijen aan de muur te hangen, een speciaal tafelkleed of een vaas op tafel te zetten, een kamerlamp aan te doen of een kamerplant in de scène te zetten.
- De personen die u filmt, moeten in de juiste positie staan ten opzichte van het opnamekader. Hun gezichten moeten niet te laag of te hoog in de compositie staan.
- Als je een zichtbare horizonlijn hebt in je opname of een andere lange horizontale lijn, probeer dan een persoon die je filmt niet zo te plaatsen dat deze horizontale lijn het hoofd of de nek van die persoon snijdt.
- Probeer felle kleuren in de achtergrond van je opname te vermijden zodat de aandacht van de kijkers gericht blijft op de persoon die je filmt.
- Je kunt de opname in een context plaatsen. Laat de kijker bijvoorbeeld de persoon zien die over een bepaald onderwerp praat en in de buurt van die persoon een voorwerp of een specifieke locatie die met de spreker te maken heeft. Bijvoorbeeld, de museumconservator zou kunnen praten voor het object waar hij het over heeft[1].
Het maken van een film moet worden aangepast aan de specifieke situatie en de vooraf bepaalde doelstellingen (in overeenstemming met de doelgroep):
Voorbeeld 1: tastbaar onroerend erfgoed in een landschappelijke setting/natuurlijk erfgoed (bijv. kasteel)
Begin te filmen met brede opnamen (ook wel lange opnamen genoemd) en versmal langzaam tot een volledig beeld – het kasteel staat in het midden van het rechter 1/3 deel van de compositie. Houd rekening met de lichtsituatie – idealiter is het een bewolkte dag met zon boven de wolken zodat het natuurlijke diffuse licht een heldere maar zachte opname creëert; als er geen helder middaglicht is, zouden de sensoren van de camera niet reageren. Controleer de belichtingswaarde in de instellingen van de video-app en pas deze aan. Na het filmen van het medium shot wilt u misschien dichterbij komen en een aantal specifieke close-up shots filmen, waarbij je de details blootlegt zoals de textuur van de muren of een specifiek ‘bevoorrecht’ uitzicht dat ongewoon of niet toegankelijk is voor niet-deskundigen, door de camera op een lage hoek te plaatsen.
Voorbeeld 2: Materieel roerend erfgoed binnenshuis (bv. Een 3D-museumobject)
Zorg bij binnenopnamen voor extra lichtbronnen, zoals een led-licht met diffuser. Gebruik witte verlichting ingesteld op 50 Hz en belicht het object aan zoveel mogelijk kanten, maar ook met diffusielicht. U zou diffusiedoek kunnen gebruiken dat op reflectoren wordt geplaatst of reflectoren die op witte lakens zijn gericht die aan de zijkanten van voorwerpen worden geplaatst, zodat het licht weerkaatst. Vermijd schaduwen omdat in de normale toestand van het voorwerp details niet zichtbaar zouden zijn; je zou schaduw kunnen waarnemen als een deel van een voorwerp hoewel dat in feite niet het geval is. Plaats het voorwerp op een doek van een andere kleur (witte voorwerpen zouden er goed kunnen uitzien op een grijs kussen), maar zorg ervoor dat het neutraal is zodat het voorwerp de volle aandacht krijgt.
Denk na over hoe je het bewegen van het object wilt filmen, of bijvoorbeeld het gebruik ervan wilt voorstellen. Als je een stabilisator hebt, zou je rond het object kunnen bewegen; zo niet, zet het object dan op een draaiende plaat, indien mogelijk, om het van alle kanten te laten zien.
Voorbeeld 3: Immaterieel erfgoed (b.v. volksliederen)
Bij immaterieel erfgoed wordt de drager van de inhoud gefilmd, meestal een persoon als uitvoerder. Die persoon staat centraal bij het filmen, maar ook haar/zijn specifieke activiteiten, afhankelijk van de bedoeling: om een dans te presenteren (beweging), om alleen een lied te presenteren (stem), taal (stem en gelaatsuitdrukkingen alsook gebaren). Het opzetten van de juiste belichting zal opnieuw een uitdaging zijn.
2.1.5 Geluidsopname
Hier volgen een paar adviezen voor een geluidsopname van hoge kwaliteit:
- Als u geluid opneemt in een gesloten ruimte, sluit dan alle deuren en ramen, zodat u geen onnodige geluiden van de achtergrond opneemt.
- Een microfoon die in een camera is ingebouwd, neemt ook de achtergrondgeluiden op. Luister dus heel goed en probeer deze geluiden tot zwijgen te brengen of te neutraliseren. Beter nog: gebruik een aparte microfoon (zie hieronder).
- Bepaalde interessante geluiden kunt u het beste opnemen door de camera of de geluidsrecorder er heel dicht bij te plaatsen – bijvoorbeeld het geluid van de opening van een krakende deur of het geluid van het spinnen of miauwen van een kat. Tijdens de filmmontage kunnen deze geluiden worden gebruikt voor interessante effecten en het scheppen van sfeer.
- Het is het beste om een koptelefoon van goede kwaliteit te gebruiken als u geluid opneemt, omdat u op die manier het geluid kunt controleren en u de geluidsopname-instellingen ter plekke kunt corrigeren of aanpassen.
- Ook als u iemand filmt die praat of een andere geluidsbron, zou u twee mobiele telefoons kunnen gebruiken als je geluid van betere kwaliteit wilt opnemen. Eén telefoon gebruikt u voor het opnemen van de video en het geluid (telefoon 1). Dit geluid zal van mindere kwaliteit zijn omdat de mobiele telefoon zich niet erg dicht bij de persoon bevindt die u opneemt. Plaats een andere mobiele telefoon heel dicht bij de persoon. Het geluid dat met deze telefoon wordt opgenomen zal van veel betere kwaliteit zijn (telefoon 2). Later, tijdens het bewerken van de film, moet u het geluid van telefoon 1 verwijderen en het geluid van telefoon 2 van betere kwaliteit toevoegen. Bij het opnemen van geluid met telefoon 2 moet u een geschikte positie voor die telefoon vinden. Als u hem in een zak van een jasje van de verteller stopt, kunt u ongewenste ruis in je opname krijgen omdat, als de verteller gebaart, deze lichaamsbewegingen de kwaliteit van het geluid kunnen beïnvloeden. Daarom is het het beste om telefoon 2 ergens dicht bij de verteller te plaatsen, niet in zijn zak, maar op een muur, tafel, stoel of hek of zelfs op de grond, als er geen ander alternatief is.
- In plaats van een mobiele telefoon kunt u ook een dictafoon gebruiken om geluid van betere kwaliteit op te nemen (‘telefoon 2 geluid’), omdat een dictafoon beter bestand is tegen ruis die door de lichaamsbewegingen van de verteller wordt geproduceerd, zodat het mogelijk is dat u hem zelfs in de zak van de verteller kunt plaatsen. Dictafoons zijn zeer betaalbaar, dus dat is ook een voordeel.
- Gebruik, indien mogelijk, een externe, draagbare geluidsrecorder met microfooningang (audio in) en een aparte afluistermicrofoon. De geavanceerde versie, voor ons doel, is het gebruik van een draagbare geluidsrecorder met twee tot vier kanalen die het mogelijk maakt twee tot vier personen of geluiden tegelijk op te nemen.
2.1.6 Bewerken en produceren
Zet alle opnamen, zowel audio- als videobestanden, in aparte mappen op uw computer. Begin met het bekijken van al het opgenomen videomateriaal. Importeer het materiaal in de door u gekozen software om het te bewerken en te synchroniseren met het opgenomen geluid.
De aanbeveling voor een editing software is VideoPad Video Editor. Het heeft alle functionaliteiten voor kwaliteitsfilmbewerking; het heeft een gratis versie voor niet-commercieel gebruik; het is zeer betrouwbaar en de gebruikersinterface is vergelijkbaar met andere kwaliteitsfilmbewerkingssoftware, wat betekent dat u de vaardigheden en technieken die u hebt geleerd door met deze software te werken, gemakkelijk kunt overbrengen naar andere filmbewerkingssoftware. De homepage van VideoPad Video Editor is: https://www.nchsoftware.com/videopad/index.html.
Om te leren hoe u een bepaalde editing software gebruikt is het aan te raden om video tutorials op het web te bekijken waarin het gebruik van een bepaalde software wordt uitgelegd en gedemonstreerd. Als u bijvoorbeeld VideoPad Editor wilt gebruiken, vindt u op YouTube veel tutorials die betrekking hebben op de basis- en geavanceerde bewerkingsprocedures in die software. Een goede manier om meer te leren is om tutorials te bekijken en tegelijkertijd praktische oefeningen te doen.
2.1.7 Gratis software voor editing:
Windows:
● VideoPad Editor – https://www.nchsoftware.com/videopad/kb/free.html – gratis voor niet-commercieel gebruik
● Davinci Resolve: https://www.blackmagicdesign.com/products/davinciresolve/
● Openshot – https://www.openshot.org/
MacOS:
● VideoPad Editor – https://www.nchsoftware.com/videopad/kb/free.html – gratis voor niet-commercieel gebruik
● iMovie (geïntegreerd in MacOS)
● Davinci Resolve: https://www.blackmagicdesign.com/products/davinciresolve/
Voor kleine/simpele projecten met slechts een paar clips, raden we aan een videobewerkingsprogramma op uw telefoon te downloaden. Hier is een overzicht van de beste gratis en betaalde videobewerkingsapps:
Android
- Quick Editor
- iMovie
- InShot
iOS:
- iMovie
- Quick
- InShot
2.2 Gebruiksvoorwaarden
Dit deel is onderverdeeld in vier categorieën:
1. Regels van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG of GPDR in het Engels) met betrekking tot privé- en persoonlijke informatie van personen die in video worden gepresenteerd
2. Auteursrechtelijke kwesties in verband met een specifiek erfgoedobject en het eigendom ervan
3. Auteursrechtelijke kwesties met betrekking tot de filmmaker en de betrokken auteurs
4. Het labelen van videomateriaal met licenties die het toekomstige hergebruik zullen bepalen
Fig. 9. Het filmproces: auteursrecht
2.2.1 Privacy en regelgeving van het gebruik van persoonsgegevens
Het Europese wetgevingskader dat het gebruik van persoonsgegevens voor archiveringsdoeleinden en historisch onderzoek regelt is Verordening (EU) 2016/679 Algemene Verordening Gegevensbescherming: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=celex%3A32016R0679
Personen die in onze films te zien zullen zijn, dienen schriftelijk toestemming te geven dat zij deelnemen en er dient duidelijk te worden omschreven welke persoonsgegevens zij toestaan om over hen gepubliceerd te worden. Naam en achternaam worden als persoonsgegevens beschouwd, evenals alle andere informatie waarmee een persoon kan worden geïdentificeerd.
Als uw instelling een GDPR-functionaris (General Data Protection Regulation) heeft, bekijk dan het volgende voorgestelde formulier voor geïnformeerde toestemming, zodat het kan worden aangepast aan de specifieke behoeften van de instelling. U zult het moeten vertalen in de taal die u gaat gebruiken in de communicatie met uw deelnemers.
Voorgestelde elementen van het formulier voor toestemming:
- Gegevensbeheerder: officiële titel van uw instelling;
- Contact e-mail: uw officiële e-mail of de e-mail van de GDPR-functionaris, als uw instelling er een heeft;
- De persoonsgegevens die wij verzamelen: uw naam en achternaam, telefoonnummer, enz. (Geen zo nodig extra specificaties)
- Het doel van het verzamelen van uw persoonlijke gegevens is voor het gebruik in educatief en promotioneel videomateriaal dat de xxx (naam van de instelling) aan het voorbereiden is als onderdeel van het WAAT-project.
Door ondertekening van het toestemmingsformulier gaat u ermee akkoord:
- dat wij de volgende gegevens verzamelen, verwerken en bewaren voor interne projectdoeleinden: uw naam en achternaam, contact e-mail, telefoonnummer en adres;
- dat wij contact met u mogen opnemen via het opgegeven contact e-mail en/of telefoonnummer;
- dat wij uw naam en achternaam publiceren in onze educatieve en promotionele video.
Door deze toestemming te ondertekenen, kunt u:
- een verzoek tot correctie doen, zodat wij onjuiste gegevens corrigeren of andere wijzigingen aanbrengen;
- een verzoek indienen om uw gegevens te wissen, zodat wij ook het door u gedoneerde materiaal niet zullen publiceren;
- een klacht indienen over de manier waarop wij uw persoonlijke gegevens verwerken die u met ons hebt gedeeld.
Onze verantwoordelijkheden:
- Wij zullen uw persoonlijke gegevens niet met derden delen, tenzij dit door de geldende wetgeving wordt voorgeschreven. De enige gegevens die wij zullen publiceren is uw naam en achternaam, indien de projectmanager en filmmaker besluiten dat dit noodzakelijk is voor de kwaliteit van de video.
- Wij beschermen uw gegevens tegen ongeoorloofde toegang en manipulatie van welke aard dan ook.
- We bewaren uw persoonlijke gegevens minimaal vijf jaar (vanwege de procedures waaraan we moeten voldoen tijdens een door de EU gefinancierd project).
Persoonsgegevens die wij verzamelen en verwerken:
|
Naam en voornaam |
|
|---|---|
|
Geboortedatum |
|
|
Contactadres |
|
|
|
|
|
Telefoonnummer |
Gegevensverstrekker: maam en achternaam (gedrukt)
Handtekening: ondertekend door verstrekker van de gegevens
Datum en plaats
Instellingsgemachtigde: naam en achternaam (gedrukt)
Handtekening: ondertekend door de wettelijke gevolmachtigde
Datum en plaats
2.2.2 Auteursrechtelijke kwesties in verband met specifieke erfgoedobjecten en het eigendom ervan
Alle Europese landen hebben een wettelijke regeling die de rechten regelt van eigenaars van cultureel erfgoed (zie lijsten van beschermd cultureel eigendom) met betrekking tot hun rechten op financiële of andere vormen van compensatie, als dat object wordt gebruikt of gepubliceerd in de openbare ruimte. Bespreek met de eigenaars van het erfgoedobject dat u wilt filmen wat hun eventuele verwachtingen zijn. In de meeste gevallen, aangezien dit een educatieve, creatieve en promotionele video zal zijn die publiek beschikbaar is om het bewustzijn van het belang van cultureel erfgoed te bevorderen (bv. ‘niet-commercieel doel’), zal het voldoende zijn om de eigenaar te bedanken op het einde van de video of in de begeleidende metadata en op die manier krediet te geven.
Voorgestelde elementen van het formulier voor toestemming:
- Ik bevestig dat ik de eigenaar ben van het object (titel) en toestemming geef om het bovengenoemde object op te nemen in de film (titel) die door de instelling (naam instelling) is gemaakt als onderdeel van de activiteiten van het WAAT-project. Ik ben mij ervan bewust dat deze video geen commercieel doel zal hebben en ik vraag geen financiële vergoeding.
- (Vermeld andere afspraken – als eigenaar zijn naam vermeld wil hebben aan het eind van de film, of in metadata)
- Handtekening eigenaar
- Handtekening instelling
- Datum, plaats
- Instelling gevolmachtigde: naam en achternaam (gedrukt)
- Handtekening: ondertekend door de wettelijke gevolmachtigde
- Datum en plaats
2.2.3 Auteursrechtelijke kwesties met betrekking tot de filmmaker
Als uw werknemer die aan dit project werkt niet in zijn/haar arbeidscontract de verplichting heeft opgenomen om dergelijke films als onderdeel van de reguliere werkzaamheden te maken, of als uw instelling geen algemene regeling heeft dat al het audio-videomateriaal dat tijdens werktijd wordt gemaakt aan de instelling toebehoort, dan zult u een aanvullende toestemming moeten maken met betrekking tot de overdracht van het auteursrecht aan de instelling, waarin u verklaart dat het filmen deel uitmaakt van de WAAT-projectactiviteiten en dat de auteur(s) geen aanvullende financiële vergoeding zal/zullen ontvangen, anders dan die welke al in hun projectcontracten is/zullen zijn overeengekomen. Dat betekent niet dat de auteur(s) van de film niet hoeft/dienen te worden gecrediteerd – het auteurschap is een moreel recht en niet-overdraagbaar. In de film of de begeleidende beschrijvende metadata moet de naam van de auteur(s) worden vermeld.
De auteur(s) moet(en) er ook mee instemmen dat, indien de instelling er in de toekomst behoefte aan heeft, er een duidelijke overdracht is van hen aan de instelling met betrekking tot de volgende rechten: het reproductierecht (het recht om kopieën te maken), het recht om bewerkingen of afgeleide werken te maken (‘afgeleid werk’), het recht om het werk in het openbaar uit te voeren en te vertonen en het recht om kopieën van het werk te verspreiden onder het publiek.
2.2.4 Videomateriaal labelen met licenties die het toekomstige hergebruik ervan zullen bepalen
Het is in ons belang en een teken van professionalisme en best practice om onze video’s te labelen met de licenties die we eraan willen toekennen. Er zijn zes verschillende Creative Commons licentietypes; voor meer details zie: https://creativecommons.org/about/cclicenses/
Voor het WAAT-projectplatform dat we aan het bouwen zijn en voor films stellen we de volgende licentie voor:
CC BY-NC-ND: Deze licentie staat hergebruikers toe het materiaal te kopiëren en te verspreiden in elk medium of formaat in niet-aangepaste vorm, alleen voor niet-commerciële doeleinden, en alleen zolang er naamsvermelding aan de maker wordt gegeven.
CC BY-NC-ND bevat de volgende elementen:
- BY – Er moeten credits worden gegeven aan de maker
- NC – Alleen niet-commercieel gebruik van het werk is toegestaan
- ND – Afleidingen of bewerkingen van het werk zijn niet toegestaan
2.3 Terzijde: Hoofdpunten van het maken van een promotievideo
Het primaire en fundamentele doel van een promotievideo is het promoten van een product, dienst of evenement. Ons doel (in het geval van WAAT) is om verschillende vormen van cultureel erfgoed te vertalen naar video, wat ook voldoet aan de richtlijnen voor promotievideo’s.
Bij het maken van promotievideo’s is een van de belangrijkste dingen waar we op moeten letten de doelgroep. We moeten openstaan voor het probleem dat mensen, die ons platform gebruiken, willen oplossen. Ons product moet daarom worden gezien als een oplossing voor dat probleem. We staan voor de uitdaging om de inhoud als een product te conceptualiseren.
De meeste van onze diensten zijn immaterieel, met andere woorden – we handelen in kennis/informatie of emotie. Voordat we beginnen met het maken van een promotievideo, moeten we de belangrijkste punten identificeren waarop we de aandacht van onze kijker/klant willen vestigen. Om deze punten te kunnen onderscheiden, is het noodzakelijk de kenmerken en voordelen van het ‘product’ te kennen, en hoe ze elkaar beïnvloeden.
Fig. 10. De gouden regels van de promotievideo
In het geval van WAAT hebben we vrij duidelijke kenmerken, b.v:
– Toestand (staat, intactheid, materiële authenticiteit, materiële integriteit)
– Ensemble (volledigheid, eenheid, samenhang, conceptuele integriteit, conceptuele authenticiteit, contextuele authenticiteit)
– Herkomst (documentatie, levensverhaal, biografie, bron, afkomst)
– Zeldzaamheid en representativiteit (uniciteit, voorbeeldwaarde, prototype, typevoorbeeld)
We kunnen de voordelen voor de kijker definiëren in termen als: kennis, informatie, vreugde, perceptie van culturele identiteit, zelfontdekking in een culturele context, souvenirs, excursies, enz.
Het moeilijkste is hoe dit in videoformaat over te brengen. Daarom vallen promotionele video’s in extra categorieën, zoals productvideo’s, introvideo’s, video’s voor productlanceringen, evenementvideo’s, explainer-video’s, videoadvertenties, wervingsvideo’s, FAQ-video’s en testimonial-video’s.
Als voorbeeld kunnen we de openbare bibliotheek van het district Plungė (Litouwen) gebruiken.
Kenmerken zijn:
– Erfenis van graaf Zubov
– Het oudste gebouw in Plungė
– Representatieve gevel
– Object van cultureel erfgoed
Sterke punten zijn: privé- en groepsexcursies, mogelijkheid om souvenirs te kopen, mogelijkheid om boeken af te halen. Door deze punten in een video te belichten, zorgen we ervoor dat de kijker/klant niet alleen mooie visuele informatie krijgt, maar ook interesse, in dit geval voor het komen bezoeken van de bibliotheek die als cultureel erfgoed kan worden gezien en misschien tegelijkertijd het teruggeven van boeken die zij/hij lang geleden heeft geleend. Daarom zijn kenmerken en voordelen integrale aspecten bij het maken van een promovideo.
Er wordt ook voorgesteld aandacht te besteden aan de ‘gouden’ regels van de promovideo:
- Kort en krachtig
- Meerdere invalshoeken
- Vertel een verhaal
- Kwaliteit
- Maak een draaiboek
- Besteed aandacht aan akoestiek en belichting
- Als u een video met vragen en antwoorden maakt, bereid dan van tevoren vragen voor
- Bezoek de plaats waar u wilt filmen
Referenties:
- Russell, R., Winkworth, K. 2009. Significance 2.0: A Guide to Assessing the Significance of Collections. Collections Council of Australia Ltd.
- https://www.youtube.com/watch?v=L6FfJNSOiAU
- https://promo.com/blog/what-is-a-promotional-video
2.5 Het projectplatform
2.5.1 Inleiding tot het projectplatform
Digitale platforms ontwikkelen tegenwoordig nieuwe manieren om informatie op te slaan en toegankelijk te maken en geven vorm aan de trends in de gebruikerservaring van digitale diensten. Digitalisering heeft onze wereld en de culturele omgeving getransformeerd. Informatie wordt beschikbaar gesteld via het internet en we dragen de wereld in onze broekzak mee. Digitale toegang tot kennis door middel van het internet is mogelijk in een breed scala van vormen.
Het belangrijkste doel van het platform is te functioneren als een instrument om erfgoedvideo’s te uploaden, en te functioneren als een kennisplatform. Het digitale platform is voornamelijk bedoeld voor deskundigen, professionals en vakmensen op het gebied van erfgoed, maar ook voor volwassenenopleiders en leerlingen, NGO’s en verschillende gemeenschappen, om video’s te maken en het culturele erfgoed te presenteren. Het is goed aangepast aan mobiele apparaten, en heeft ook een actieve virtuele kaart die laat zien waar in Europa de verhalen zijn opgenomen.
Doelstellingen van het digitale platform:
-
- Het vergemakkelijken van het leerproces voor volwassenen.
- Het bewustzijn van cultureel erfgoed vergroten.
- ICT-vaardigheden voor volwassenen verbeteren, zoals: het aanmaken van persoonlijke accounts, het uploaden van digitale verhalen en het instellen van de GPS-locatie.
- Het promoten van cultureel erfgoed en het project.
Fig. 11. Het projectplatform: structuur van de website
2.4.2 Registratie en het uploaden van video naar het WAAT digitaal platform
U moet zich registreren op het digitale platform van WAAT om uw eigen inhoud te kunnen uploaden. Het is heel eenvoudig om u te registreren en daarna elke keer in te loggen. Het enige wat u nodig heeft is een geldig e-mailadres.
Registratie stappen:
- In de rechterbovenhoek staat de knop ‘LOG IN’, u klikt hierop.
- Je kunt je aansluiten bij bestaande leden, maar eerst moet je je registreren. Onderaan het venster vindt u een kleine link ‘Registrer’, klik erop.
- Dan moet u een gebruikersnaam kiezen en uw emailadres invullen. Nadat u op de knop ‘Registrer’ hebt geklikt ontvangy u een e-mail, klik op de link in deze e-mail.
- De link leidt u terug naar het WAAT-platform waar u een wachtwoord moet instellen. Klik op de knop ’save password’.
- Er verschijnt een venster met de link ‘log in’. U moet uw gebruikersnaam of e-mail en uw wachtwoord invoeren. Ook kunt u de optie ‘onthoud mij’ kiezen om ingelogd te blijven.
Zodra u bent geregistreerd en ingelogd op het platform, kunt u video’s uploaden.
Stappen voor het uploaden van video’s:
- Selecteer ‘upload video in de menubalk.
- Kies een korte en passende titel voor uw inzending.
- Beschrijf uw inzending (geef korte en specifieke informatie over het object/video en geef GPS coördinaten waar de video is genomen of uit welk land, stad, regio of stad het erfgoed afkomstig is), gebruik max. 200 tekens voor de beschrijving.
- Plaats de link van uw video van YouTube of Vimeo. U kunt ook een video rechtstreeks vanaf uw computer uploaden.
- Kies en upload een thumbnail die uw inzending goed representeert.
- Schrijf passende tags op, die uw inzending het beste representeren (bijv. erfgoed, tastbaar, reizen, Litouwen).
- Kies de juiste categorie voor uw inzending (tastbaar, ontastbaar, natuur, digitaal).
- Kies de ‘submit’ knop. Als u wordt doorgestuurd naar het scherm van uw inzending, dan is het proces succesvol verlopen.
- U ontvangt een e-mail ter bevestiging dat uw video met succes is geüpload naar het platform.
- Als de video niet aan alle instructies en normen voldoet, zullen de beheerders van het platform contact met u opnemen.
Fig. 12. Het projectplatform: registratie en uploaden
3. Instructies voor het gebruik van digitale verhalen in opleidingsactiviteiten en voor het plannen van lessen
Educatieve video’s zijn steeds populairder geworden omdat veel instellingen ze gebruiken als een hulpmiddel om het leren te verbeteren. Volgens Herreros (1987) helpt het gebruik van videomateriaal in de klas de leerlingen om belangrijke leerstof op te slaan in de vorm van beelden, geluiden en woorden. Bovendien stelt Bravo (2000) dat het gebruik van educatieve video’s het onderwijs-leerproces verbetert. Daarom zal in deze gids worden beschreven hoe videomateriaal kan worden gebruikt om te leren over cultureel erfgoed.
3.1 Voorbeelden van digitale films over cultureel erfgoed gebruikt voor onderwijs
Er zijn veel scholen die lesgeven over cultureel erfgoed door middel van video’s. Leerlingen nemen video’s op zodat ze leren over erfgoed en laten dit ook aan anderen zien via sociale media of andere kanalen. Het gebruik van videobronnen heeft een voordeel ten opzichte van traditioneel leren, omdat je in een paar minuten iets kunt waarnemen dat veel meer tijd zou kosten om te lezen. Bovendien raken leerlingen meer gemotiveerd om aan verschillende onderwerpen te werken wanneer ze ICT gebruiken, omdat ze in hun dagelijks leven gewend zijn om games te spelen of internet te gebruiken.
Laten we eens kijken naar enkele voorbeelden van video’s die voor onderwijs worden gebruikt:
- De volgende link https://www.elchaplon.com/el-ceip-mararia-divulga-en-cuatro-videos-el-patrimonio-cultural-de-femes toont vier videobronnen die op een school zijn opgenomen. Ze gaan over het culturele erfgoed van de omgeving van de school.
- In deze link: https://www.colegiosanagustin.net/descubriendo-el-valladolid-de-los-austrias/ vertelt de school “Colegio San Agustín” over de culturele reis van de leerlingen om te leren over het “Valladolid van de Habsburgers”.
- De “Consejería de Educación de Castilla y León”, die verantwoordelijk is voor het onderwijs in de regio “Castilla y León” in Spanje, organiseert een scholenwedstrijd onder de naam “Monumento a la vista”, waaraan leerlingen deelnemen door video’s in te zenden over monumenten in “Castilla y León”. De wedstrijd is voor leerlingen van 11 tot 15 jaar oud: https://www.educa.jcyl.es/es/informacion/concursos-premios/monumento-vista.
- https://www.youtube.com/watch?v=Pwx_aIQBgYk: Het spook van het kasteel van Miranda wordt bezocht door enkele leerlingen van het centrum voor basisonderwijs ‘La Charca’ en zij krijgen uitleg over de geschiedenis van het kasteel en de omgeving. Het werd door enkele leerlingen van de school opgenomen om aan de rest van de leerlingen te worden gepresenteerd. Immaterieel cultureel erfgoed wordt gepresenteerd als de legende van het spook wordt verteld in de video. Bovendien neemt de video ons mee naar verschillende plaatsen van het kasteel en de omgeving, wat als tastbaar cultureel erfgoed wordt geclassificeerd.
- In deze video https://iessantamarialareal.com/el-video-de-2o-de-eso-finalista-en-el-concurso-monumento-a-la-vista/ vertellen de leerlingen van het middelbaar onderwijscentrum “Santa María la Real” van Aguilar de Campoo ons de geschiedenis en de belangrijkste feiten die hebben plaatsgevonden in een klooster dat een Nacional Monument is in Spanje. Het is gericht op leerlingen die tweetalig onderwijs volgen. Het toont tastbaar cultureel erfgoed.
- In deze video https://profesionaljdeabajo.wordpress.com/popurri/turismo/rutas-turisticas/el-valladolid-de-los-austrias/ presenteert een gids het Valladolid van de Habsburgers aan de hand van enkele video’s. Het kan door iedereen worden gebruikt om hierover les te geven of door iedereen die hierover iets wil leren. Het kan gebruikt worden om te leren of virtueel te reizen. Het is tastbaar cultureel erfgoed onder redactie van José F. de Abajo.
- https://www.youtube.com/watch?v=FBfUU5RmJPA: José Fernando de Abajo R. beschrijft de moderne geschiedenis van Spanje: Valladolid, XVI en XVII eeuw, aan culturele centra of toeristen die kennis willen maken met het tastbaar cultureel erfgoed. Valladolid wordt voorgesteld tijdens de XVI en XVII eeuw toen de kleinzonen van de katholieke vorsten hun erfenis verspreidden in de grootste regio’s van Spanje en Europa “Castilla y León”.
- https://www.youtube.com/watch?v=jK-RisXiqSM: Deze video gaat over het culturele erfgoed van India. Hij is gericht op leerlingen, niet alleen Indiërs, maar ook uit andere landen. In de video worden de tradities, taal, kleding, religies enzovoort uitgelegd.
- https://www.youtube.com/watch?v=_VI5wJbwQe8: Deze video is gemaakt door Qatar Museums. In de video wordt gedemonstreerd hoe docenten het culturele erfgoed van Qatar uitleggen aan hun leerlingen. Het is een praktisch voorbeeld voor leerkrachten van hoe zij les kunnen geven over cultureel erfgoed in het algemeen.
3.2 Onderwijsprogramma
Het Huis van Habsburg in Valladolid
Verantwoording
Spanje was een keizerrijk tijdens het bewind van het Huis van Habsburg in Spanje. Valladolid was een van de belangrijkste steden in Spanje en was van 1601 tot 1606 de hoofdstad van het land. Om die reden maakt het deel uit van het cultureel erfgoed dat wordt onderwezen aan Spaanse leerlingen in Spanje en in het bijzonder, in de regio Castilla y León.
Inleiding
Dit lesprogramma is zo ontwikkeld dat de leerlingen actief kunnen reageren en leren over het cultureel erfgoed in de stad Valladolid. Elke leerling wordt een “culturele onderzoeker”, zodat hij/zij betrokken wordt bij het creatieve programma.
Doelstellingen
Algemene doelstellingen
- De persoonlijke vaardigheden ontwikkelen op het gebied van communicatie en intermenselijke relaties.
- De vaardigheden ontwikkelen om deel te nemen aan het sociale, culturele, politieke en economische leven en om hun recht om in een democratie te leven, uit te oefenen.
Doelstellingen van het lesprogramma
Begrijpen van de historische periode.
- Kaartlezen en historische feiten plaatsen.
- Religieuze architectuur herkennen en onderscheiden.
- Kennismaken met de verschillende koningen van het Huis van Habsburg in Valladolid.
- Leren over de culturele erfenis van de 16e eeuw.
- Leren over de periode waarin Valladolid de hoofdstad van Spanje was en alle veranderingen die daarmee verband hielden.
- Bevorderen van samenwerking.
- Waarderen en respecteren van het cultureel erfgoed van Valladolid.
Inhoud
1. Wat te behandelen
- Historische en chronologische periode
- Het Huis van Habsburg in Spanje
- Koningen van het Huis Habsburg in Valladolid
- Culturele erfenis van het Huis Habsburg in Valladolid
- Valladolid hoofdstad van Spanje
2. Hoe de inhoud te bereiken
- De verschillende koningen van het Huis van Habsburg in Spanje herkennen.
- De verschillende koningen van het Huis Habsburg in Valladolid aanwijzen.
- De meest representatieve gebouwen van het Huis van Habsburg op een kaart plaatsen.
- Aangeven in welke periode Valladolid de hoofdstad van Spanje was.
3. Te bereiken houding ten opzichte van de inhoud
- Bewust maken van de noodzaak tot behoud van cultureel erfgoed.
- Positieve houding ten opzichte van onderzoek en nieuwe manieren van leren.
- Waarde hechten aan groeps- en coöperatief werk.
- Genieten van culturele uitstapjes.
- Waarde hechten aan het historisch en cultureel belang van Valladolid.
Methodologie
Er zal een actieve, dynamische en coöperatieve methodologie onder de studenten worden toegepast. Constructivisme zal de basis van het leren zijn en uitgaande van de voorkennis van de studenten, zal een betekenisvolle vorm van leren worden uitgevoerd. Dit betekent dat zij hun interesses en behoeften kenbaar zullen maken en dat alle activiteiten daarmee verband zullen houden. Om dit te bereiken zullen actieve en interessante activiteiten worden ontwikkeld, zodat ze hen helpen inzicht te verwerven.
Methodologische principes:
Actieve methodologieën maken de leerlingen tot middelpunt in plaats van louter passieve ontvangers van informatie. Constructivisme en emotionele educatie vormen de leidraad voor het onderwijsproces, zodat de meervoudige intelligentie van de leerlingen wordt ontwikkeld. Mensen construeren hun eigen begrip en kennis van de wereld, door dingen te ervaren en over die ervaringen na te denken (Bereiter, 1994). De leraar zorgt ervoor dat hij/zij de reeds bestaande opvattingen van de leerlingen begrijpt, en leidt de activiteit om ze tastbaar te maken en er vervolgens op voort te bouwen (Oliver, 2000).
Het centrale idee van het constructivisme is dat menselijk leren geconstrueerd is, dat lerenden nieuwe kennis opbouwen op het fundament van eerder leren (Bada, 2015). Om deze reden zal de leerkracht, beginnend met een brainstorming, de voorkennis van de lerenden onderzoeken.
Alle uitgevoerde activiteiten en de inhoud worden aan het begin van de sessie uitgelegd. Tijdens de sessie worden onder andere opwarm-, inleid-, vraag- en afkoelactiviteiten uitgevoerd. De leerlingen worden afhankelijk van de activiteiten in groepen ingedeeld, wat hun sociale vaardigheden ten goede komt.
Timing
Drie weken, twaalf uur als volgt verdeeld:
– Sessie 1 en 2: twee uur
– Sessie 3: drie uur
– Sessie 5: twee uur
– Sessie 6: drie uur
Taken
SESSIE 1
Activiteiten rondom voorkennis:
– Brainstormen. Wie zijn de Habsburgers? Hoe lang waren zij de koningen van Spanje? Hoeveel van hen regeerden in Spanje?
Activiteiten om op te warmen:
– Met behulp van een digitaal bord worden alle koningen van het Huis van Habsburg voorgesteld.
Inleidende activiteiten:
– De leerlingen gaan op zoek naar informatie over de naam en geboortedatum van alle Habsburgers in Spanje. Daarna bekijken ze de video https://youtu.be/J0iQZ9MXnOE waarin alle informatie over deze dynastie wordt uitgelegd. Tenslotte krijgen ze te horen dat ze een video moeten maken over de Habsburgers in Valladolid, maar eerst moeten ze een script schrijven met de volgende aspecten:
– Thema of onderwerp van de video, doelen en doelstellingen die je wilt bereiken.
– Geef aan wat, wanneer en waar je van plan bent te filmen.
– Gedetailleerde beschrijving van het verhaal en van alle verhalen en/of dialogen.
– Geluiden die je van plan bent te gebruiken en voor welk doel.
– Geplande lengte.
– Scenografie-instellingen.
– Props die je moet gebruiken.
– Eventueel benodigde filmaccessoires.
SESSIE 2
Activiteiten met betrekking tot de voorkennis:
– Onze leerlingen krijgen een aantal vragen over de vorige les, zodat we ons herinneren wat we de dag ervoor hebben geleerd.
– Brainstormen: Welke van de koningen van het Huis van Habsburg zijn in Valladolid geboren? Hoeveel van hen hebben in Valladolid gewoond? Waar werd Filips II gedoopt? Zijn er in Spanje monumenten die met deze periode te maken hebben? Zijn er monumenten in Valladolid die met deze periode te maken hebben?
Inleidende activiteiten:
– Er wordt een video bekeken over de kunst in Spanje tijdens het bewind van de Habsburgers. https://youtu.be/M_oLpzSAjhM
– Er wordt gekeken naar een video over de geschiedenis van de Habsburgers in Valladolid: https://youtu.be/FBfUU5RmJPA.
– De leerkracht introduceert de verschillende soorten cultureel erfgoed: materieel, immaterieel, digitaal en natuur.
Na de video’s gaan de leerlingen verder met het schrijven van het script voor de video die ze zullen gaan maken.
SESSIE 3
Warming-up activiteiten:
– We bekijken een video over de kunst in Valladolid tijdens het bewind van de Habsburgers https://drive.google.com/file/d/1dnRs-39Q_gAZiFb-FhNWC6Vz7_rTdSxA/view?usp=sharing
Inleidende activiteiten:
– In groepjes maken de leerlingen een video van drie tot vijf minuten over de belangrijkste kunst in Valladolid in die periode. Ze krijgen de tijd om in Valladolid rond te lopen om de video over de kunst in deze stad op te nemen. Vooraf laat de docent hen weten wat de normen voor de video zijn en wat de tips zijn, zoals:
– Maak geen verticale video’s (‘portret’)!.
– Schrijf een script.
– Gebruik een statief (basisstatieven of aangepaste statieven voor smartphones).
– Gebruik geen digitale zoom (dit zal de videokwaliteit verminderen; je kunt beter dichter bij het onderwerp komen).
– Zorg voor goed licht (de meest toegankelijke lichtbron is de zon).
– Houd de camera/smartphone opgeladen.
– Let op de wit- en zwartbalans, probeer de video niet te licht of te donker te maken.
– Controleer de beeldinstellingen op je mobiele telefoon: 1080p met 30 beelden per seconde (fps). Als je optische beeldstabilisatie hebt, worden je opnamen zonder schokken gefilmd en hoef je geen extra apparatuur zoals een stabilisator te gebruiken.
SESSIE 4
Voorkennis-activiteiten:
– Wat hebben we tot nu toe geleerd? De leerlingen beantwoorden deze vraag gedurende enkele minuten.
Brainstormen:
– Kun je enkele monumenten van Valladolid uit deze periode noemen?
Warming-up activiteiten:
– Was het leuk om de video op te nemen? Had je problemen? Heb je iets geleerd van deze activiteit?
De leerlingen zullen leren hoe ze de video moeten bewerken en produceren en ze zullen daar tijd voor hebben in het computerlokaal. Omdat het een korte video is, hebben ze tijd genoeg om te bewerken.
SESSIE 5
Taken voor het eindproject:
– De leerlingen laten hun video’s aan de rest van de deelnemers zien.
Conclusies
Deze didactische eenheid kan gebruikt worden met alle soorten leerlingen, van tieners tot volwassenen. Het hoofddoel is te leren over het cultureel erfgoed in Valladolid. Bovendien leren de leerlingen hoe ze digitale materialen kunnen gebruiken en hoe ze video’s kunnen opnemen.
4. WAAT-leerervaringen
Cultureel erfgoed, in al zijn schoonheid, moet niet alleen worden beschouwd als een getuige van het verleden en van onze beschaving, maar ook als een levend element, dat een breed publiek aanspreekt, en als een nuttig instrument voor het delen en onderwijzen van concepten en waarden. De betrokkenheid van de belanghebbenden is van essentieel belang en dankzij de lokale activiteiten van het WAAT-project had het partnerschap de gelegenheid om een breed scala van doelgroepen te benaderen die met de erfgoedwereld te maken hebben. De bijeenkomsten maakten het mogelijk de richtlijnen te testen die het onderwerp zijn van dit handboek, maar ook om de echte behoeften te begrijpen van belanghebbenden/educatoren/GLAM-instellingen of erfgoeddeskundigen.
4.1 Lokale activiteiten
Vanaf februari 2021 organiseerde elke partner maandelijks lokale bijeenkomsten, acht in totaal, om de WAAT-richtlijnen te testen en de deelnemers de vaardigheden bij te brengen om korte digitale verhalen te kunnen maken met cultureel erfgoed als centraal thema. Door de aanhoudende Covid-19 pandemie werden veel van de bijeenkomsten online gehouden. Deze bijzondere omstandigheid stelde het partnerschap echter in staat om onderwijsmethoden op afstand te testen, dat nuttig en effectief bleek te zijn.
De lokale activiteiten waren als volgt:
– Bijeenkomst 1: Inleiding tot het project, teambuilding.
– Bijeenkomst 2: Kennismaking met de lopende werkzaamheden in het kader van de Intellectual Outputs.
– Bijeenkomst 3: Bespreking van het concept, suggesties, ontwerpelementen, enz.
– Bijeenkomst 4: Organisatie van de opnames, bespreking van scenario’s, plaatsen, voorwerpen, data, enz.
– Bijeenkomsten 5 en 6: Filmen van de digitale verhalen.
– Bijeenkomst 7 en 8: Bewerken en uploaden van de video’s naar het digitale platform.
Aan het einde van elke bijeenkomst stelden de partners een samenvattend verslag op van de opgedane ervaringen. Door feedback van de deelnemers te verzamelen, was het mogelijk om het kwaliteitsniveau van de activiteiten en eventuele sterke/zwakke punten te beoordelen.
4.2 Betrokkenheid van de stakeholders
Elke WAAT-partner betrok de volgende categorieën van doelgroepen:
– volwassenenopleiders
– personeel van GLAM-instellingen
– freelancers uit de cultureel-erfgoedsector
– jongerenwerkers uit de cultureel-erfgoedsector
– studenten
– instellingen en organisaties die werkzaam zijn op een terrein dat verband houdt met cultureel erfgoed
– lerende volwassenen (studenten van centra voor volwassenenonderwijs en diverse ngo’s, organisaties)
In totaal zijn meer dan 150 belanghebbenden bij de activiteiten betrokken. Elke partner selecteerde de belanghebbenden op basis van de aard van zijn organisatie en zijn specifieke situatie. Organisaties die actief zijn in de sector van het cultureel erfgoed betrokken op hun beert weer hun gebruikers en bezoekers. Andere organisaties richtten zich tot instellingen voor volwassenenonderwijs, enz. Voor alle partners van het WAAT-project was de eerste bijeenkomst van essentieel belang, niet alleen omdat zij het WAAT-project konden voorstellen, maar ook om inzicht te krijgen in de behoeften van de professionals die, op verschillende manieren, in de erfgoedwereld werken of er nauw mee in contact staan. Lokale activiteiten waren zeer belangrijk voor WAAT aangezien de deelnemers tijdens de activiteiten hun ervaringen en kennis deelden. Bovendien bleek uit de feedback dat deze bijeenkomsten essentieel waren om de deelnemers te doen inzien dat men niet noodzakelijk over specifieke kennis op het gebied van filmproductie of speciale apparatuur moet beschikken om korte video’s van hoge kwaliteit te produceren. Door de WAAT-gids voor opvoeders toe te passen en de camera van een mobiele telefoon of een tablet te gebruiken, is het inderdaad mogelijk korte educatieve digitale video’s van hoge kwaliteit te produceren en te uploaden naar het digitale WAAT-platform.
Om een hoge participatiegraad te garanderen, organiseerden de partners interessante en interactieve activiteiten rond het thema cultureel erfgoed op lokaal niveau. Voor online sessies en om het werken op afstand te coördineren, werden verschillende samenwerkingstools gebruikt, zoals:
– Basecamp: een projectmanagementapplicatie die beschikbaar is op het internet en op mobiel. Miljoenen professionals wereldwijd gebruiken het en waarderen het gebruiksgemak. Het is een oplossing voor projectbeheer en een hulpmiddel voor teamsamenwerking. https://basecamp.com/
– Miro Board: een interactief online whiteboardplatform waarmee teams die op afstand werken, effectief kunnen samenwerken. Het is ideaal voor brainstorming en mind mapping, om het werk van agile teams te vereenvoudigen, reviews van projecten te beheren, enz. https://miro.com/
– Google Drive: cloudopslagdienst waarmee u online bestanden kunt uploaden en delen met anderen. https://www.google.com/intl/it_it/drive/
– Zoom: online vergader- en videoconferencingdienst. https://zoom.us/
De bijeenkomsten waren ook belangrijk voor de keuze van het soort cultureel erfgoed dat bij verschillende gelegenheden moest worden gefilmd (materieel, immaterieel, digitaal en natuurlijk erfgoed). Aan de hand van de voorkeuren van de deelnemers kon worden ontdekt welke rol het cultureel erfgoed in hun beroeps- en sociaal leven speelt. Het was interessant vast te stellen hoe sterk tradities in het bewustzijn van de mensen verankerd zijn, en hoe belangrijk het is lokale kennis en (vaak immateriële) eigenheid door te geven. De geproduceerde video’s variëren van culinaire tradities tot prachtige landschappen, van historische re-enactments tot ambachtelijk vakmanschap.
De deelnemers werden sterk aangemoedigd om een aspect van het erfgoed te kiezen dat op de een of andere manier hun omgeving kenmerkt en het uniek maakt. Door de verschillende culturele achtergronden van de deelnemers kon een waardevolle interculturele uitwisseling plaatsvinden.
Dankzij het WAAT-platform kan iedereen, en niet alleen de deelnemers aan het project, van de video’s genieten, ervan leren en gestimuleerd worden om nieuwe video’s te maken om het platform verder te verrijken en uit te breiden. Zeker, dankzij de lokale bijeenkomsten hebben de deelnemers geleerd dat cultureel erfgoed een waardevol instrument is om indrukken en ervaringen te delen. Dit blijkt uit de verzamelde feedback:
“Ik ben geïnteresseerd in het project omdat ik hoop en er zeker van ben dat ik zal leren over efficiënte manieren en methoden om het beste te maken van mijn omgeving. En omdat ik de kans krijg om te leren van mensen die deskundig zijn op het gebied van cultureel erfgoed.
Het belang van de emotionele band met het object. Informatie over het object is belangrijk, maar dat geldt ook voor wat men ervaart, het emotionele gevoel dat men bij het object heeft.”
“Wat het WAAT-project volgens mij uniek maakt, is dat het hoofdthema de verhalen van mensen zijn en hoe zij verbonden zijn met erfgoed. Wat is de connectie van een persoon met een object en waarom vinden zij dat deze verhalen het verdienen verteld te worden? Ieders verhaal – zijn eigen connectie met een stuk erfgoed is uniek, daarom verdient het om gepubliceerd te worden op een platform als dit.”
“Voor mij is het belangrijkste aspect dat er een mogelijkheid is om te leren in lokale bijeenkomsten en dat het mogelijk zal zijn om de verworven kennis in de praktijk te brengen. En als ik iets vergeet, kan ik het altijd weer oproepen door de gids te lezen. Toegankelijk voor iedereen die geïnteresseerd is. Er zijn geen speciale vaardigheden of ingewikkelde apparatuur nodig!”
4.3 De ervaring in het algemeen
De ervaringen die tijdens de plaatselijke bijeenkomsten werden opgedaan, waren diepgaand, iedereen heeft veel geleerd. Het niveau van deelname was over het algemeen constant. Er was echter een lichte daling in de deelname, die te wijten was aan de hervatting van de activiteiten in de culturele sector na de eerste lockdown als gevolg van de Covid-19-pandemie. De activiteiten waren niet alleen gewijd aan het leren, maar ook aan het delen en uitwisselen van kennis. Dankzij deze bijeenkomsten zijn werkgroepen en een netwerk tot stand gekomen, zowel op lokaal als op Europees niveau. Als resultaat van het verrichte werk zijn er digitale video’s uitgewerkt die beschikbaar zijn op het WAAT-platform https://waatproject.eu/. Nogmaals, dankzij de lokale verslagen, commentaren en evaluaties van de deelnemers konden we de opgedane ervaringen in detail vastleggen. Een van de belangrijkste resultaten is zeker de impact die het project had en nog steeds heeft op de deelnemers. Er is niet alleen inhoud gecreëerd voor een breder publiek, maar ook voor liefhebbers/professionals van erfgoed. Bovendien heeft de gids de deelnemers geïnspireerd om erfgoed op een andere manier te observeren en te beschouwen, vanuit een dynamisch standpunt in plaats van vanuit een statisch standpunt. Als het om erfgoed gaat, moet de nadruk liggen op de omstandigheden die een object bepalen, in plaats van alleen op feiten. De deelnemers onderstreepten dat de ervaring hen had geholpen hun filmvaardigheden te verbeteren en vertrouwd te raken met erfgoedobjecten. WAAT verruimde niet alleen hun kennis over cultureel erfgoed in het algemeen, maar gaf hen ook de kans om een concrete en praktische bijdrage te leveren aan de productie van erfgoedvideo’s.
4.4 Conclusies
De gehouden plaatselijke activiteiten hebben aangetoond dat er een reële behoefte bestaat om te begrijpen welke rol het erfgoed in de samenleving speelt en zou moeten spelen. Het gebruik ervan als medium om mensen iets te leren en om vaardigheden over te dragen is nog te weinig ontwikkeld. Door middel van de WAAT-instructies konden vaardigheden worden ontwikkeld zoals het genereren van ideeën, het verzamelen en systematiseren van informatie, het filmen, bewerken van video’s en het uploaden ervan naar het platform. De deelnemers beoordeelden het ontwikkelde materiaal als duidelijk, volledig, interessant en waardevol en het WAAT-platform als gebruiksvriendelijk, participatief en aantrekkelijk. Dit, gecombineerd met het werk van de partners tijdens de online en face-to-face activiteiten, wekte bij de deelnemers de wens op om meer betrokken te zijn en een belangrijke bijdrage te leveren aan de promotie van erfgoed en WAAT. De deelnemers toonden grote belangstelling voor de thema’s en resultaten van het project. Zij zijn gemotiveerd om materiaal te maken voor gebruik in het onderwijs. Het element dat er bovenuit steekt is hun belangstelling voor het gebruik van video’s zowel voor de ontdekking van erfgoed als voor de promotie en het toekomstig gebruik ervan. Deze resultaten zijn een goed voorteken voor de toekomst van het project en voor de duurzaamheid ervan, vooral omdat de betrokkenen verklaarden dat zij de verworven vaardigheden zeker zouden toepassen in hun dagelijkse werkactiviteiten en zouden overdragen op hun leerlingen. De combinatie cultureel erfgoed-educatie zou meer en meer gepromoot en uitgebreid moeten worden naar elke sociale omgeving.
Het projectpartnerschap hoopt dat deze gids en het WAAT-platform de basis zullen leggen om de besproken thema’s verder uit te diepen en het bewustzijn van het belang van het Europees cultureel erfgoed te vergroten.
Fig. 13. Quick guide
Bijlage 1: Auteurschap van erfgoed en documentaire typologie
Centraal in het WAAT-project om korte erfgoedfilms te produceren en te delen staat de notie van erfgoed als een dynamiek van identificatie en erbij horen. Dit begrip van erfgoed gaat verder dan het idee van erfgoed als een verzameling statische objecten die door de tijd reizen, maar benadrukt veeleer de voortdurende ontvangst en interpretatie van erfgoed door de hedendaagse maatschappij. Als zodanig beschouwd, is erfgoed eerder een sociaal proces dan een verzameling objecten.
Dit proces omvat de selectie en waardering van erfgoed, alsook alle mediale uitdrukkingsvormen ervan. Het gaat om erfgoed dat voortdurend door mensen en instellingen op een bepaalde manier wordt opgevoerd. Samen zijn deze (groepen van) mensen en instellingen in feite auteurs van erfgoed. Dit gevoel van auteurschap is de sleutel tot het uitdrukken van de diversiteit van erfgoed: verschillende auteurs hebben verschillende visies en samen drukken ze de rijkdom en complexiteit uit van interpretaties van het verleden.
Wanneer media worden gebruikt om na te denken over erfgoed, worden dergelijke producties gezien als een deel van de erfgoedvoorstelling. Daarom is het in dit project belangrijk om het concept van erfgoedauteurschap te begrijpen en toe te passen. Bij het maken van films over erfgoed kunnen we leren van de domeinen van de visuele antropologie en de cinematografie, waar de rol van de auteur grondig werd getheoretiseerd en op verschillende manieren werd toegepast.
In het volgende deel worden vier documentairevormen besproken die de maker op verschillende manieren presenteren: de egodocumentaire; de observerende film, de participerende film en de expositorische wijze van film maken. Deze modi zijn gekozen omdat ze het meest relevant lijken voor het maken van film over erfgoed. Ze kunnen de mogelijkheden van een maker om film over erfgoed te maken verruimen, en ze nodigen uit om na te denken over het presenteren of verbergen van hun eigen perspectieven en standpunten. Voor een meer volledige lijst van documentaire typologieën, zie Bill Nichols, Introduction to Documentary.[2]
Vormen van documentaire: een korte lijst
Ego-documentaire:
De egodocumentaire is een subjectieve documentaire modus die gaat over een thema dat voor de maker van persoonlijk belang is. Hij of zij is de sleutelfiguur in het verhaal en leidt altijd het verhaal, dat vaak een onderzoek is naar een privé (familie)aangelegenheid, de eigen identiteit of een hedendaags maatschappelijk vraagstuk. Het is de persoonlijke band, de emotie of het activisme van de maker die de kijker in het verhaal trekt. De maker wordt visueel geportretteerd of is aanwezig via een voice-over. Voorbeelden van deze modus zijn The Origin of Trouble (Tessa Pope, 2016) en Notes towards an African Orestes (Pier Paolo Pasolini, 1976).
Observatiefilm:
Deze ‘fly on the wall films’ houden de filmmaker buiten beeld, en documenteren slechts hun observaties. Commentaar wordt meestal achterwege gelaten en er wordt geen voice-over gebruikt. De maker lijkt onzichtbaar in de scènes en lijkt te worden gereduceerd tot de keuze van zijn onderwerp en invalshoek. Voorbeelden van dit type zijn de klassieke Berlin: Die Symphonie der Großstadt (‘Berlijn, Symfonie van de Grote Stad’; Walter Ruttmann, 1926) en De Kinderen van Juf Kiet (Peter Lataster & Petra Lataster-Tisch, 2017), waarin te zien is hoe een schooljuf met haar leerlingen, vaak de kinderen van recente immigranten, communiceert via verbale en non-verbale middelen.
Participatiefilm:
Deze term is bedacht door documentaire theoreticus Bill Nichols. Participatory mode (ook bekend als interactieve documentaires) beschrijft een type documentaire waarin de maker invloed heeft op de gebeurtenissen die worden vastgelegd. De maker gaat uit van zijn eigen waarnemingen en vragen die als echte en belangrijke ‘waarheden’ kunnen worden gepresenteerd, en legt de interacties vast die uit deze waarnemingen en vragen voortvloeien. Een voorbeeld van deze modus is Vilshult (Tom Roest, 2018), over het onderzoek van de filmmaker naar een alomtegenwoordige decoratieve foto die door Ikea wordt verkocht en ook veel documentaires van Michael Moore, zoals Bowling for Columbine (2001), zijn participatief van aard.
De expositorische modus:
De expository mode is het type film dat de meeste mensen traditioneel zullen associëren met het woord ‘documentaire’ en wordt ook wel de ‘Stem van God film’ genoemd. Een expository documentaire registreert een onderwerp met argumentatieve logica, waarbij objectieve feiten of observaties worden gepresenteerd. Gewoonlijk bepaalt een overtuigend verhaal de structuur van de film, met kunstmatige elementen zoals geluidseffecten of muziek erin gemengd. Een verteller spreekt vaak rechtstreeks tot de kijker. Een voorbeeld van deze wijze is de BBC-serie Blue Planet (en de meeste andere natuurdocumentaires).
Het is duidelijk dat de traditionele manier om erfgoed te documenteren zou berusten op de expositorische wijze van film maken, waarbij erfgoed wordt vastgelegd als stabiel en ondubbelzinnig, maar de andere mogelijkheden om film te structureren kunnen de makers uitnodigen om te experimenteren met meer subjectieve manieren om erfgoedverhalen te vertellen. Het is goed om transparant te zijn over de maker en zijn motieven, waardoor erfgoed meer openstaat voor debat en voor andere perspectieven.
Een laatste opmerking: het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen de auteur van de film en de auteur(s) van het erfgoed in kwestie – de verwante erfgoedgemeenschappen – hoewel deze twee vaak samenvallen.
Referenties
Bill Nichols, Introduction to documentary. Bloomington: Indiana University Press, 2001
Links naar de hierboven genoemde films:
– Berlin: Die Symphonie der Großstadt (Walter Ruttmann, 1927): https://www.youtube.com/watch?v=LdFasmBJYFg&t=1668s
– Blue Planet (Alaistair Fothergill & David Attenborough, 2001): https://www.youtube.com/watch?v=s4aQqx_Zo00 (fragmenten)
– Bowling for Columbine (Michael Moore, 2001):
https://www.youtube.com/watch?v=SDl-atwBzf0 (trailer)
– De Kinderen van Juf Kiet (Peter Lataster & Petra Lataster-Tisch, 2017): https://www.youtube.com/watch?v=dB0SQbodTig (trailer)
– Notes Towards an African Orestes (Pier Paolo Pasolini, 1976): https://www.youtube.com/watch?v=xs7JaIhxnbw&list=PLHe0rBwDmYVMlfuKiReFBWSgT34G98l4X
– The Origin of Trouble (Tessa Pope, 2016): https://www.youtube.com/watch?v=MxjaNgm47SA (trailer)
– Vilshult (Tom Roest, 2018): https://www.youtube.com/watch?v=pD0EPtBGuOU&t=1s
Bijlage 2 – Voorbeelden van digital storytelling
Inleiding
Hieronder worden tien best practice cases gepresenteerd die laten zien hoe digital storytelling met succes is toegepast in het onderwijs en/of op het gebied van cultureel erfgoed in Oostenrijk, Kroatië, Italië, Litouwen, Nederland, Spanje en in heel Europa.
De best practice cases worden getoond aan de hand van hun titel, sector, auteur, locatie, jaar van publicatie, taal, lengte van de video, korte beschrijving en links/referenties. Ze zijn gesorteerd op partnerorganisaties die de best practice cases hebben uitgewerkt.
De inhoud van de best practice cases is zeer divers en levert een veelheid aan benaderingen hoe digitale storytelling kan worden toegepast voor de presentatie van cultureel erfgoed (materieel en immaterieel) en in formele en non-formele educatie. Andere thema’s die aan bod komen zijn sociale inclusie, wetenschappelijk erfgoed en ecologie. De gebruikte media variëren van afzonderlijke video’s tot rondleidingen en online platforms.
CEA Olmedo, Spanje: Onderwijzen en leren met levend erfgoed
Sector: Cultureel erfgoed, secundair onderwijs
Auteurs, locatie: Colexio Eduardo Pondal, Darbo, Spanje
Jaar van publicatie: 2018
Talen: Spaans, met Engelse ondertiteling
Lengte: 4:50 min.
Korte beschrijving: Deze video legt een traditie uit van één dorp, Cangas. De video is gebaseerd op één typisch karakter van carnaval “O Merdeiro”. Een student, met de hulp van leraren, doet een overzicht van het immaterieel cultureel erfgoed van haar dorp. Deze video is gemaakt met de hulp van UNESCO en de Europese Commissie.
Links/referenties: https://www.youtube.com/watch?v=R27bWHxuXa0
EGIna, Italië: Stimuleren van onderwijs in wereldburgerschap met behulp van digitale verhalen – BRIGHTS-project
Sector: Sociale inclusie, formeel en informeel onderwijs
Auteurs, locatie: Het partnerschap bestaat uit 7 organisaties, die 4 EU-landen vertegenwoordigen (België, Kroatië, Griekenland en Italië), ALL DIGITAL, Maks vzw, Centro Studi Foligno (CSF), Università degli Studi Guglielmo Marconi (USGM), Hellenic Open University, DAISSy Research Group, Centre of Technical Culture Rijeka (CTC Rijeka), Hellenic Professionals Informatics Society (HePIS).
Jaar van publicatie: 2016
Talen: Engels, Italiaans, Kroatisch en Grieks
Lengte: 2:00 min.
Korte beschrijving Het project is gericht op het bevorderen van Global Citizenship Education (GCE) in formele en informele onderwijscontexten met behulp van Digital Storytelling (DS) technieken, wat leidt tot meer sociaal inclusief onderwijs- en opleidingsbeleid en -praktijken in Europa. Er is ook een Europese onlinegemeenschap over GCE ontwikkeld die de projectresultaten kan ondersteunen en het effect ervan kan versterken.
Het BRIGHTS-cursuscurriculum, bedoeld om informatie te verstrekken over de gemengde cursus “Addressing Global Citizenship Education through Digital Storytelling”, werd aan het begin van het project in alle projecttalen geproduceerd. In de eerste proeffase schreven meer dan 1 200 docenten en jongerenwerkers uit het voortgezet onderwijs uit de deelnemende landen zich in voor de BRIGHTS MOOC “Addressing Global Citizenship Education through Digital Storytelling” en 500 van hen voltooiden deze. In de tweede proeffase werden meer dan 100 succesvolle leraren en jongerenwerkers opgeleid via persoonlijke workshops. Daarna hebben zij de BRIGHTS-methodologie toegepast met jongeren (13-19 jaar) op scholen en in informele onderwijscontexten van achterstandsgebieden. Meer dan 1200 jongeren werden in staat gesteld radicalisering en sociale uitsluiting aan te pakken en ontwikkelden digitale, sociale, burgerschaps- en interculturele competenties door het creëren van digitale verhalen. Er werden 473 digitale verhalen geproduceerd. De jongeren produceerden ook de BRIGHTS Informative Kit over onderwijs in mondiaal burgerschap voor beleidsmakers.
De digitale verhalen zijn gericht op thema’s in het onderwijs over mondiaal burgerschap, zoals duurzame ontwikkeling en levensstijl, sociale inclusie en culturele diversiteit, gendergelijkheid, vrede en mensenrechten, actief burgerschap en democratie.
Links/referenties: https://www.youtube.com/playlist?list=PL4kJ_uxGYkvGFqzmJGKEyZ9j_QtXcLdsF (België)
https://www.youtube.com/playlist?list=PL4kJ_uxGYkvGB9-Qu8U-mLLJBhhLl2HX6 (Kroatië)
https://www.youtube.com/playlist?list=PL4kJ_uxGYkvHl2ves4AuMhI6HkPqWZP8c (Griekenland)
http://www.brights-project.eu/en/
EGIna, Italië: Digitaal onthaal voor migranten
Sector: Sociale integratie (migranten en vluchtelingen)
Auteurs, locatie: Het partnerschap bestaat uit 7 organisaties, die 4 EU-landen (BE, HR, GR, IT) vertegenwoordigen: ALL DIGITAL, Media Actie Kuregem Stad, IASIS, Stiftung Digitale Chancen, Fondazione Mondo Digitale, Colectic (voorheen Associacio per a Joves Teb), Centro Studi Citta di Foligno Associazione
Jaar van publicatie: 2019
Taal: Engels
Lengte: 1:30 min. – 2:00 min.
Korte beschrijving: Het doel van het project “WELKOM-programma” is het uitwisselen van beste praktijken tussen organisaties die gespecialiseerd zijn in digitale inclusie van kansarme groepen en het ontwikkelen en testen van een innovatieve methodologie voor sociale inclusie van migranten in educatieve en sociale activiteiten, het culturele leven, vrijwilligerswerk en digitale creatieactiviteiten.
Hiertoe is een programma van creatieve IT-workshops ontwikkeld, inclusief methodologie en opleidingsmateriaal, gebaseerd op beste praktijken van de partners en daarbuiten. Daarna zijn trainers van partnerorganisaties opgeleid om het programma en de materialen in pilots te gebruiken. Deze trainers hebben twee rondes van proefprojecten geleid.
Tijdens de proefprojecten namen migranten tussen 16 en 30 jaar deel aan het programma en verbeterden zij hun IT-vaardigheden, taalvaardigheden en soft skills door middel van creatieve IT-workshops. De jonge deelnemers produceerden digitale verhalen om te reflecteren op de programma-ervaring. Ze gebruikten die om in totaal 1.000 leeftijdsgenoten te bereiken om hen te motiveren vrijwilligerswerk te doen of deel te nemen aan educatieve, sociale en culturele activiteiten en om in totaal 500 belangrijke belanghebbenden in onderwijs-, sociale en culturele organisaties te bereiken om hen bewust te maken van de noodzaak om activiteiten inclusiever te maken voor migranten.
Digital Welcome heeft een opleidingsprogramma ontwikkeld waarin verschillende IT-vaardigheden worden gecombineerd die zijn aangepast aan de behoeften van migranten en vluchtelingen. Het programma is bedoeld voor jonge vluchtelingen of asielzoekers die hun taal- en digitale vaardigheden willen verbeteren.
De opleiding duurt 60 uur en omvat 4 modules:
- Inleiding tot coderen
- Digitaal verhalen vertellen
- Digitale journalistiek
- Soft skills en communicatie
De deelnemers leren ook hoe ze workshops over deze onderwerpen kunnen leiden. Aan het eind van de cursus organiseren ze IT-workshops voor de lokale bevolking of andere vluchtelingen.
Links/referenties: https://www.youtube.com/channel/UC_QwcaojJv6Rhq7Gm_7q0lg/videos
ICARUS Hvratska, Kroatië: Het bijgerecht – Popularisering van museumactiviteiten
Sector: Musea, lokale geschiedenis
Auteurs, plaats: Tina Širec Džodan en Dunja Martić Štefan/Archeologisch Museum van Istrië, Kroatië
Jaar van publicatie: 2020 – 2021
Taal: Kroatisch
Lengte: 2:00 min. tot 7:00 min.
Korte beschrijving: Serie korte videoformats, voorbereid door twee conservatoren van het museum, die wekelijks worden gemaakt en alle activiteiten van het museum volgen met als doel het werk van het museum aan een zo breed mogelijk publiek te presenteren. Verschillende onderwerpen geven een beeld van zowel tentoonstellingen als activiteiten achter de schermen. Video’s zijn beschikbaar op de Facebook-pagina van het museum, op Instagram en op het You Tube-kanaal.
Links/referenties: https://www.facebook.com/watch/411544288891071/295585731447184
ICARUS Hvratska, Kroatië: Immaterieel cultureel erfgoed in de regio Slavonië
Sector: Immaterieel erfgoed, secundair onderwijs
Auteurs, plaats: Studenten en docenten van de Technische School Slavonski Brod (middelbare school)/Slavonski Brod, Kroatië
Jaar van publicatie: 2020 – 2021
Taal: Kroatisch
Lengte: 7:45 min.
Korte beschrijving: Als onderdeel van het schoolproject Goo Be Cool, in de week die in het teken stond van cultuur, presenteerden leerlingen van de derde klas het immateriële culturele erfgoed van Slavonië. Het doel van de activiteit was een inleiding te geven op de lokale diversiteit en rijkdom van Slavonië door de presentatie van zijn culturele troeven zoals Bečar, het zingen van bruiloftsliederen, het spelen op de tamboerijn en het maken van traditionele vrouwenkapsels. De activiteit is ontworpen door de docenten Vjeka Skutari en Ena Javor.
Links/referenties: https://www.youtube.com/watch?v=iFkWE3_ocjo
MERIG, Oostenrijk: Alena en haar levend erfgoedverhaal
Sector: Immaterieel cultureel erfgoed
Auteurs, locatie: UNESCO Jeugdforum 2017, Maleisië
Jaar van publicatie: 2018
Talen: Engels, met Franse ondertitels
Lengte: 2:06 min.
Korte beschrijving: In samenwerking met de deelnemers van het tiende UNESCO Jeugdforum (25.-26.10.2017) zijn audiovisuele verhalen geproduceerd door de UNESCO Conventie voor het behoud van het immaterieel cultureel erfgoed uit 2003 om de belangrijke rol van jongeren bij het behoud van hun levend erfgoed te benadrukken.
In deze best practice case wordt het persoonlijke verhaal van Alena uit Maleisië verteld. Zij is musicus, beeldend kunstenaar en pedagoog. Zij is een van de eerste en enige vrouwen die de sapé bespeelt en doceert, een traditioneel luitinstrument uit Borneo dat ooit taboe was voor vrouwen om zelfs maar aan te raken. Vanuit haar Kelabitische roots deelt Alena haar verhalen met publiek over de hele wereld en inspireert ze jonge mensen om immaterieel cultureel erfgoed te behouden.
Links/referenties: https://www.youtube.com/watch?v=PbMEnXGDdPA
MERIG, Oostenrijk: Ontmoet Naomi – De kracht van informeel leren
Sector: Niet-formeel leren
Auteurs, locatie: SySTEM 2020 (gecoördineerd door Science Gallery Dublin), in samenwerking met Ars Electronica, Oostenrijk, gefilmd in Oostenrijk
Jaar van publicatie: 2021
Talen: Engels, met Duitse ondertitels
Lengte: 4:34 min.
Korte beschrijving: Digital storytelling wordt gebruikt om de invloed te belichten die informele onderwijsorganisaties kunnen hebben op iemands interesse in het leren van wetenschap.
SySTEM 2020 onderzoekt al enkele jaren het uitgebreide scala aan mogelijkheden en ervaringen op het gebied van wetenschapsonderwijs buiten het formele onderwijssysteem in heel Europa, met als doel het leren van wetenschap buiten het klaslokaal een nieuwe vorm te geven. “Meet Naomi” is de laatste SySTEM 2020-video, waarin de wereld wordt verkend door de lens van een jonge leerling die worstelt om aansluiting te vinden bij de wetenschap. Naomi begint te beseffen dat wetenschap overal om haar heen is. De video is op een aantrekkelijke manier vormgegeven met behulp van uitgeknipte foto’s, animatie, een op jongeren afgestemde taal en professionele visuals.
Links/referenties: https://system2020.education/meet-naomi/
Public library Plungė, Litouwen: stimulering van onderwijs in wereldburgerschap met behulp van digitale verhalen – Plungė Smart Park
Sector: Informele educatie, ecologie, cultureel erfgoed
Auteurs, locatie: Plungė Public Library, Litouwen
Jaar van publicatie: 2016
Talen: Litouws, Engels
Lengte: divers
Korte beschrijving: Het gebouw van de openbare bibliotheek van het district Plungė is een door de staat beschermd cultureel erfgoed, compleet met gerestaureerd klokmechanisme uit het midden van de 19e eeuw, gelegen in het stadspark, en maakt deel uit van het ensemble van hertog Mykolas Oginskis’. De bibliotheek biedt in het algemeen een uitstekende, dynamische en nuttige traditionele dienstverlening voor alle leeftijden en stimuleert de liefde voor lezen en leren gedurende het hele leven. De locatie dwingt de instelling echter om te innoveren op het gebied van toerisme en meer. Daarom heeft de bibliotheek in 2015 het project – Plungė Smart Park – geïmplementeerd. Tijdens het project werd het virtuele educatieve – cognitieve programma gecreëerd, een webpagina, die ook wordt toegepast voor mobiele apparaten en tablets. Het programma heeft drie virtuele rondleidingen door het park: fauna, flora en culturele objecten. In het virtuele programma worden 87 objecten geïntroduceerd, waarvan de meeste nog niet eerder ergens zijn gemarkeerd. In het hele park zijn QR-codes ingebouwd op verschillende objecten uit de tours. Ook is er een geïntegreerde virtuele tour door het park. Het programma heeft ook informatie over unieke en verdwenen objecten van het Plungė park. Het laat de plaatselijke bevolking en anderen op een innovatieve manier kennis maken met het gebied en presenteert de objecten die jaren geleden rond deze locatie bestonden.
Omdat we merkten dat het project relevant is en dat verschillende leeftijdsgroepen er belangstelling voor hebben, besloten we het Plungė Smart Park, evenals de bibliotheekactiviteiten, te ontwikkelen met nieuwe innovatieve updates. Na onderzoek naar de behoeften van bibliotheekbezoekers hebben we het programma uitgebreid met virtuele rondleidingen, twee verschillende hologrammen, VR en luisterapparatuur met muziek van planten, die zowel voor de lokale bevolking als voor toeristen aantrekkelijk zijn.
Genomineerde projecten:
1. “Meest succesvolle toeristische product in 2016” bij staatsdepartementen van Toerisme onder het ministerie van Economie
2. Jaarlijkse prijzen en CSS programma awards “Web design of a day”.
3. EIFL (2017) Openbare Bibliotheek Innovatieprijs.
Links/referenties: Plungė Smart Park programma: https://plungesparkas.lt/en
Hologram: https://www.youtube.com/watch?v=8WEWl9zWOb4
Hologram II: https://www.youtube.com/watch?v=_n6oGoGErSI
VR oranjerie: https://www.youtube.com/watch?v=Wy7s0LeaXbQ&t=46s
Muziek van planten: https://www.youtube.com/watch?v=Gj_aa03F9BA
QUIOSQ, Nederland: Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker
Sector: Wetenschappelijk erfgoed, rondleiding
Auteurs, locatie: Eise Eisinga planetarium, Nederland
Jaar van publicatie: 2014
Taal: Nederlands
Lengte: 8:25 min.
Korte beschrijving: Deze video neemt ons mee door het Eise Eisinga planetarium. Hangend aan het plafond van de woonkamer van een prachtig grachtenpand in Franeker, staat het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Dit nauwkeurig bewegende model van het zonnestelsel werd tussen 1774 en 1781 gebouwd door de Friese wolkammer Eise Eisinga. Naast de planetariumzaal biedt het planetarium een prachtige collectie astronomische instrumenten en een hedendaagse tentoonstelling over ons zonnestelsel en het heelal. Andere permanente onderdelen van het museum zijn Eisinga’s voormalige wolkaminrichting en een uitgebreide collectie historische astronomische instrumenten. Ook de moderne astronomie is vertegenwoordigd. In de filmzaal worden non-stop documentaires vertoond. Ervaar hoe Eisinga in het historische huis woonde en blader digitaal door Eisinga’s prachtige wiskundige en astronomische manuscripten! De interactieve permanente tentoonstelling “De Ruimte” is sinds 2016 open voor publiek.
Links/referenties: https://www.youtube.com/watch?v=CFd2qAfBYYo&ab_channel= FreezingHotspots
QUIOSQ, Nederland: Van bezet naar besmet – een honderdjarige kijk op een wereldcrisis
Sector: Online platform, digitaal erfgoed, multimediaproject
Auteurs, locatie: Vlaams-Nederlands huis van cultuur en debat deBuren, België/Nederland
Jaar van publicatie: 2020
Taal: Nederlands
Lengte: Divers
Korte beschrijving: In reactie op de eerste maatregelen tegen de verspreiding van corona in België richtte het Vlaams-Nederlands huis voor cultuur en debat deBuren een online platform op waar reacties van kunstenaars op de bundel “Bezette Stad” van Paul van Ostaijen en de situatie rond de coronacrisis werden geplaatst. De digitale stad kreeg de toepasselijke naam “De Besmette Stad” en groeide uit tot een project dat nog steeds in ontwikkeling is, waardoor het moeilijk, maar wel spannend, is te voorspellen welke impact het zal hebben op de medewerkers, de kunstenaars, het publiek en de toekomst.
Er zijn al heel wat producten voortgekomen uit dit initiatief. Een daarvan is een wandeling door Antwerpen langs de plekken waar Paul van Ostaijen over schreef, eerst gebruikt om de kunstenaars die werkten aan hun versie van een aantal van Van Ostaijens werken verder te inspireren, maar later toegankelijk voor iedereen. deBuren meldde dat docenten van allerlei soorten scholen hier dankbaar gebruik van maakten voor hun lessen en merkten op opgelucht te zijn over de ruimere beschikbaarheid van materiaal die het project creëerde.
Links/referenties: https://deburen.eu/besmette-stad
